Hoe staat het met de voortgang van het Evangelie en de positie van de kerk in Europa in onze tijd? Is Europa een geestelijke woestijn geworden? Of zijn er tekenen van herstel en nieuw leven? Wat weten we daarvan?
Om te beginnen: we weten wel hoe het allemaal begon! Het is opvallend dat het boek Handelingen vooral de voortgang beschrijft van het Evangelie in wat we nu kennen als Europa. Vanuit Klein-Azië ging het Evangelie naar delen van Europa, die we nu aanduiden als Griekenland, Macedonië, Albanië/de Balkan (Illyricum, Rom.15:19) en Italië. We weten ook over Paulus’ plan richting Spanje te gaan (Rom.15:24). Dit is het resultaat van Gods soevereine genade.
Vooruitgang en neergang
Maar hoe ging het verder? Het Evangelie verspreidde zich in de loop van de eeuwen over een groot deel van Europa. Na een lange geschiedenis van vooruitgang en neergang gaf God de Reformatie, die tot bijzondere zegen is geweest voor grote delen van Europa. Deze periode werd gevolgd door verdere reformatiebewegingen en tijden van geestelijke opwekking. Dit waren opnieuw tekenen van Gods bijzondere genade voor ons werelddeel.
Ondanks perioden van tijdelijk herstel hebben de laatste eeuwen echter een systematische achteruitgang laten zien. Het verlichtingsdenken (modernisme) en het meer recente postmodernisme hebben er mede toe geleid dat de grote meerderheid van de bevolking van Europa nu onbekend is met de Bijbel en het Evangelie.
Je zou dan met recht kunnen denken dat God Europa nu verder aan zichzelf overlaat. We zien toch dat het Evangelie in deze tijd vooral vrucht draagt in andere delen van de wereld? De christelijke kerk groeit het hardst in Latijns-Amerika, een groot deel van Afrika (vooral ten zuiden van de Sahara), en delen van Azië (ik laat de vraag rusten of al deze groei wel zo positief is gezien de enorme invloed van het welvaartsevangelie).
Nieuwe genade
Betekent dit dat God Europa echt heeft opgegeven? Dat zou heel begrijpelijk zijn als we zien hoe we dat wat God ons in de geschiedenis heeft gegeven, hebben verkwanseld. Kunnen wij opnieuw Gods genadige ingrijpen verwachten? Is er nog hoop voor ons werelddeel?
Tot onze verbazing en verwondering kunnen we zeggen dat het antwoord op deze vragen ‘ja’ mag zijn. Zuiver numeriek gezien is er nog geen sprake van een grote ommekeer. Het is nog de tijd van kleine dingen. Er zijn echter wel opmerkelijke tekenen van zegen door het Evangelie en van nieuw geestelijk leven en groei. We zien dat op plaatsen waar we niet veel over horen en (wellicht daarom) ook niet veel van verwachten. Extra opmerkelijk is dat het daarbij gaat over de (her)ontdekking van het Evangelie bewust opgevat in duidelijk gereformeerde zin. Laat ik een aantal opmerkelijke ontwikkelingen noemen.
Samenwerking
In de Franstalige wereld ontstaan er veel nieuwe, nu vaak nog kleine gemeenten. Opleidingsinstituten zoals de universiteit in Aix-en-Provence, maar ook het Institut Biblique de Genève spelen hierin een rol. In laatstgenoemd instituut bereiden zich zo’n zeventig jonge mensen voor op het ondersteunen en stichten van gemeenten, terwijl er nog eens ongeveer negentig jonge mensen dit onderwijs op afstand volgen. De conferenties van Evangile-21, de Franstalige tak van The Gospel Coalition (TGC), trekken honderden mensen, onder wie vele (jonge) voorgangers. Hetzelfde geldt voor jongerenconferenties en bijeenkomsten voor vrouwen.
In landen als Italië, Spanje en Portugal ontstaat er steeds meer samenwerking tussen een groeiende groep voorgangers die elkaar vinden op basis van het Evangelie en de gereformeerde leer, ondanks allerlei secundaire verschillen.
Iets dergelijks vindt plaats in Oost-Europa in landen zoals Polen en Slowakije. Recent is een begin gemaakt met eenzelfde ontwikkeling in Noord-Europa. In Kopenhagen kwamen zestig mensen, voornamelijk voorgangers uit Denemarken, Zweden, Noorwegen, Finland en IJsland, bijeen om verdere samenwerking te bespreken.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 1 september 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!