Theologia komt met themanummer ‘de god van het oude testament’
Jaargang 57 nummer 4 | Islamitische terreurbewegingen als ISIS beroepen zich fervent op de Koran, om hun ideologie en gruweldaden te rechtvaardigen, tot afschuw van elk weldenkend mens.
Van de weeromstuit komt de vraag naar de kerk toe: maar hoe zit het eigenlijk met het Oude Testament? Een oude vraag, die recent steeds urgenter wordt. Onmiskenbaar groeit in brede kring de moeite met het Oude Testament in het algemeen en met de God van het Oude Testament in het bijzonder. Zelfs kan gezegd worden dat aan het begin van de 21e eeuw het oude marcionitisme (Marcion verwierp in de tweede eeuw het Oude Testament) een overrompelende comeback lijkt te maken. Zo wordt het Oude Testament van de kant van ‘nieuwe atheïsten’ als Richard Dawkins, Daniel Dennett en Christoph Hitchens heftig aangevallen.
‘De God van het Oude Testament’. Deze titel volstaat om bij een breed publiek een wereld van weerzin op te roepen. De God van het Oude Testament lijkt soms − of vaak − willekeurig, veeleisend, gewelddadig, ongenaakbaar. Bijbelteksten zijn gebruikt om vrouwen te onderdrukken, kinderen geweld aan te doen en oorlogsvoering te verheerlijken. Schrijvers als Karel van ’t Reve en Maarten ’t Hart spuwen op de gedachte van een vergeldende God. De gedachte aan een almachtige God die Zijn rechten handhaaft en toornt, wordt door feministische theologen gezien als een verwerpelijk product van paternalistisch denken. Moet het vergeldingsdenken niet uit het godsbegrip gefilterd worden, omdat het in Christus achterhaald is?
De onderzoeksgroep bijbelwetenschap/dogmatiek van de theologische universiteiten van Apeldoorn en Kampen stelt deze problematiek op nieuwe wijze interdisciplinair aan de orde in een themanummer van Theologia Reformata, ‘De God van het Oude Testament’. Drie vragen worden behandeld, steeds door een oudtestamenticus, een nieuwtestamenticus en een dogmaticus, waarbij de laatsten op de eerste reageren. Deze drie kernvragen hebben betrekking op de meest aanstootgevende elementen van het godsbeeld van het Oude Testament: 1. Is God gevaarlijk, met Zijn gewelddadige toorn? 2. Straft God buitenproportioneel, met Zijn collectieve straffen? 3. Is God intolerant en jaloers? Het zijn dit soort vragen die knagen aan het geweten van de christelijke kerk vandaag, en die ertoe leiden dat in de geloofspraktijk van veel christenen het Oude Testament verkort en gefilterd wordt door hedendaagse morele intuïties. Ten onrechte. Juist de interactie tussen bijbelwetenschappers en systematische theologen werpt nieuw licht op deze oude vragen. Tegenover oppervlakkig redeneren over en felle aanvallen op ‘de God van het Oude Testament’ wordt hier een tegengeluid gegeven. Niet in de vorm van kant en klare oplossingen, maar via het wijzen van een richting om recht te doen aan wat het Oude Testament schrijft over wie God is.
Aan dit themanummer werken onder andere mee de theologen H.G.L. Peels, J. Dekker, A. Huijgen, T.E. van Spanje, K. van Bekkum, M.C. Mulder en P.H.R. van Houwelingen.
Voor abonnementen, proefnummers en losse nummers (€ 12,00) is het adres: bureau Gereformeerde Bond, Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660; email: info@gereformeerdebond.nl.