Theologia Reformata over verbond en prediking
Jaargang 67 nummer 1 | Het maartnummer is een traditioneel Theologia Reformata-nummer. De thema's zijn klassiek: een zeventiende-eeuwse theoloog over de kinderdoop, een debat over de aard en reikwijdte van het verbond in het hedendaagse gereformeerd protestantisme en de aard van de bijbeluitleg in de preekvoorbereiding. Daarmee is dit nummer een mooi voorbeeld van de bedoeling van Theologia, de voortdurende doordenking van de gereformeerde theologie.
Ds. W.J. van den Brink schrijft over de kinderdoop bij Udemans (1581/2-1649). Jonge kinderen horen tot de gelovigen, want door de Heilige Geest hebben zij ‘het zaad van het geloof’. Hoe het begrip ‘zaad van het geloof’ door Udemans wordt gebruikt in zijn verdediging van de kinderdoop, wordt door Van den Brink nader geanalyseerd. Hij traceert het begrip bij andere gereformeerde auteurs en laat daarmee zien dat het geen unieke opvatting van Udemans betreft. Het gesprek over de reikwijdte van de doop wordt steeds weer gevoerd en dit artikel vraagt aandacht voor de relatie tussen geloof en doop vanuit het perspectief van de kinderdoop.
In het artikel ‘De gemeenschap en het individu’ staat dr. P.L. Rouwendal stil bij twee recente visies op het verbond. Hij constateert dat de bekende verschillen in verbondsopvattingen, zoals het aantal verbonden en de vraag wie tot het genadeverbond gerekend mogen worden, gefixeerd zijn. Men probeert elkaar niet meer over te halen tot nieuwe of andere argumenten. In zijn artikel doet hij een poging om dat gesprek nieuw leven in te blazen door twee recente publicaties (beide verschenen in 2022) met elkaar in gesprek te brengen. Het betreft ten eerste een publicatie vanuit de Gereformeerde Gemeenten in Nederland, die stellen dat het verbond alleen met de uitverkorenen is opgericht en onvoorwaardelijk van aard is. Ten tweede gaat het om een uitgave vanuit de Gereformeerde Kerken Nederland (voortgekomen uit de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt) die leren dat het verbond met de hele gemeente is opgericht en voorwaardelijk van aard is. Daarmee vervolgt Rouwendal het gesprek over het verbond, een belangrijk motief in de gereformeerde theologie.
In een bijdrage over de rol van hermeneutiek in het preekvoorbereidingsproces verwerkt dr. T.T.J. Pleizier een aantal inzichten, zoals verwoord tijdens de derde Cornelis Graaflandlezing, in oktober 2022. Het begrip ‘hermeneutiek’ is in preken een kernbegrip, maar het is ook een begrip dat lang niet altijd verhelderend werkt. In het artikel wordt voorgesteld om ten minste drie lagen te onderscheiden in de preekvoorbereiding: bijbelse hermeneutiek, theologische hermeneutiek en hermeneutiek als resonantie. Met dat laatste gaat het om aandacht voor het geleefde geloof in de preekvoorbereiding en wordt een alternatief geboden voor het begrip ‘toepassing’.
In het Focus-artikel bespreekt prof. dr. M.J. Kater het nieuwste boek van Stefan Paas, Vrede op aarde. Over heil en redding in deze tijd. Hij doet dat onder de titel ‘over de vraag of God overal aan het werk is’. Met name Paas’ verwerking van wat hij het ‘piëtistische bekeringsdrama’ noemt in het licht van de seculiere tijd, heeft de nodige pennen in beweging gebracht. Zijn reflecties op het boek van Paas legt Kater naast zijn lezing van het nieuwste boek van Benno van den Toren en Kang-San Tan over interreligieuze geloofsverantwoording en hij roept op om beide studies met elkaar in gesprek te brengen.
Redactielid prof. dr. H.G.L. Peels schrijft in dit nummer de Reflexen. Hij staat stil bij de situatie in de Christelijke Gereformeerde Kerken.
Voor abonnementen, proefnummers en losse nummers (€ 14,50) is het adres: bureau Gereformeerde Bond, Kleine Fluitersweg 253, 7316 MX Apeldoorn, tel. 055-5766660; info@gereformeerdebond.nl.