Honderdduizenden Israëli’s demonstreren al maanden tegen de plannen van de regering Netanyahu om de bevoegdheden van het hooggerechtshof in te perken. Volgens een peiling denkt een kwart van de Israëli’s erover om te emigreren. Wat is er aan de hand in Israël? En hoe duiden we deze ontwikkelingen?
De huidige regering van premier Netanyahu is begonnen met het indienen van een aantal wetsvoorstellen in de Knesset (parlement) die de bevoegdheden van het hooggerechtshof inperken. Als deze wetten ingetreden zijn, kan het hooggerechtshof nieuwe wetgeving niet meer toetsen aan de zogenaamde basiswetten of anderszins de redelijkheid van een wet beoordelen. Ook krijgt de regering directe invloed op de benoeming van juridische adviseurs en leden van het hooggerechtshof.
Met andere woorden: het hooggerechtshof heeft geen invloed meer op de totstandkoming van wetten én de controle op uitvoering van wetten gebeurt door rechters die de regering meer welgezind zijn. De machtsbalans verschuift dus naar het parlement. Concreet naar de actieve regeringspartijen.
Democratische rechtstaat
Nu kun je zeggen: dat is toch democratie? De meerderheid beslist toch? Dat is waar. Maar voor een democratische rechtstaat die minderheden beschermt en vrijheden (van godsdienst en meningsuiting, etc.) garandeert, is meer nodig dan een meerderheid in een parlement. Kijk naar pogingen tot invoering van democratie in diverse islamitische landen. Naast een robuuste middengroep in de samenleving, heb je ook beschermende instituties nodig. Juist christenen die weten van de gebrokenheid van de wereld en de ik-gerichtheid van het menselijk hart, mogen hier het belang van inzien.
Scheiding van de machten
In de westerse geschiedenis is veel nagedacht over een rechtvaardige indeling van de staat. Bekend is de ‘trias politica’. Om te voorkomen dat de regering verwordt tot een dictatuur of democratuur (een dictatuur van de meerderheid), zijn er drie machten nodig die elkaar in balans houden: de wetgevende macht (het parlement), de uitvoerende macht (de regering) en de rechtsprekende macht (rechtbanken). Deze drie hebben alle een afzonderlijke taak en bevoegdheid om te voorkomen dat één instituut of persoon alle macht in handen krijgt.
Hoewel natuurlijk op een geheel andere wijze, was het principe van de scheiding van de machten al in het Oude Israël aanwezig. De almacht van de koning werd begrensd door de woorden van de profeet. De taken in de tempel lagen bij de stam van Levi (priesters en levieten), niet bij de stam van Juda (waar de koningen uit voortkwamen).
De huidige staat Israël kent vanaf de oprichting een democratische traditie. Toch is de staatsinrichting anders dan in veel westerse landen.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 7 september 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!