Het woord ‘berijming’ zegt al iets over de kloof die ons scheidt van de oorspronkelijke psalmen. Vertalen is verraden. ‘Traduttore traditore, zeggen Italianen. Je raakt altijd iets van het origineel kwijt. Gelukkig hebben we nog steeds de onberijmde psalmen.
De psalmen, de oudtestamentische liederen, vormen het gebedenboek van Israël. Dat boek staat immers op de achtergrond van onze berijmde psalmen. De ‘oude berijming’ van 1773 gaat terug op een veel oudere tekst, van soms wel 1000 jaar voor Christus of nog eerder, en voor sommige psalmen of delen ervan ook wel later.
Kloof
Een berijming vindt plaats om iets zingbaar te maken. Het woord berijming maskeert echter dat we in de oorspronkelijke tekst met poëzie te maken hebben, met gedichten die ook nog eens te zingen zijn. Joden reciteren de psalmen op een zangerige toon. In de Hebreeuwse tekst staan allemaal kleine tekentjes, die aangeven hoe de tekst gereciteerd moet worden. De tekst en de zangwijs liggen al klaar. Het feit dat er vaak ‘voor de koorleider’ bij een psalm staat, is een teken dat ze muzikaal begeleid werden (met regelmatig de aanduiding van het muziekinstrument erbij genoemd). Maar omdat verreweg de meesten van ons geen Hebreeuws kennen, hebben wij een vertaling en berijming nodig.
Zeggingskracht
Wij beseffen nauwelijks dat we in de psalmen met poëzie te maken hebben. In de Herziene Statenvertaling zijn ze anders afgedrukt: in korte zinnen en soms met een witregel ertussen. Alleen al deze manier van presenteren helpt ons om ons te realiseren dat we met poëzie te maken hebben, die bestaat uit coupletten (gescheiden door een witregel).
En – dat zeg ik er direct bij – poëzie van een zeer hoog literair karakter. Niet alleen de inhoud van de psalmen is soms adembenemend, maar ook de vorm. Poëzie vinden we ook in Spreuken, Prediker en vaak in de profeten. Deze teksten hebben een eigen, bijzondere zeggingskracht. Je spreekt ze op zo’n manier uit dat je erover na blijft denken. Verrassend en vernieuwend. Woorden spréken. Ze roepen gedachten, beelden en vergezichten op.
Variatie
Laat ik eerst iets over de structuur van het psalmboek zeggen. De psalmen staan op naam van verschillende dichters.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 12 oktober 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!