De bijbelkring is een plek waar mensen die alles lijken te weten – maar óók zoekers en twijfelaars en mensen die niets met de Bijbel hebben –, leren buigen voor het Woord, ja voor Christus Zelf. Daar ben ik diep van overtuigd. Elke christen, ongeacht leeftijd, heeft zo’n kring nodig.
In Delft, waar ik zeven jaar als predikant verbonden was aan de internationale gemeente ICF, lazen we op een open kring sleutelteksten uit de Bijbel met geïnteresseerde niet-christenen, moslims, hindoes, atheïsten, agnosten. Dat gebeurde zonder al te veel uitleg vooraf. De teksten spraken de deelnemers aan of irriteerden hen. Het leverde vaak een fascinerend gesprek op. Ik was verbaasd over de impact. Verschillende deelnemers kwamen gaandeweg tot geloof in Christus.
Ik herinner me de conversatie over de woorden van Psalm 103: ‘De sterveling – zijn dagen zijn als het gras, als een bloem op het veld’: een gesprek over sterfelijkheid, rekenen met de dood, wat er nu werkelijk toe doet in het leven, met jonge mensen die gericht zijn op ambitie en carrière.
Verbinden
Waarom is de bijbelkring nodig? Waarom dienen kerkenraden (bijbel)kringen te stimuleren? Waarom heeft elke christen, ongeacht leeftijd, zo’n kring nodig?
De eerste reden is dat een kring rondom de geopende Bijbel tussen verkondiging en pastoraat in staat. Niet menselijke inzichten staan centraal, maar Gods Woord, dat geloof en bekering vraagt en dat verwonde harten troost. Daar gaat het om in de verkondiging. Tegelijkertijd hebben wij de broeder of de zuster nodig om ons het Woord van God aan te zeggen, om ons te helpen de gelezen woorden te verbinden met ons eigen leven en met wat er gaande is in de wereld. Dat is het pastorale aspect van de kring.
In Jezus’ ontmoeting met de Emmaüsgangers wordt dat prachtig geïllustreerd. Jezus loopt met hen op, nodigt hen uit om te vertellen wat hen bezighoudt. ‘Waar hebt u het over en waarom ziet u er zo bedroefd uit?’ Onderweg opent Hij voor hen de Schriften en verwijt hen traagheid van hart: ‘dat u niet gelooft wat de profeten gesproken hebben!’ Christus legt Zichzelf uit vanuit het geschreven Woord. Daardoor raakt hun hart in brand.
Oefenplek
De kring is daarnaast een oefenplek voor de christelijke gemeenschap. Pas als wij elkaar face-to-face ontmoeten, beseffen we dat wij elkaar nodig hebben, met alle verschillen in karakter, achtergrond en talenten.
De bijbelkring vraagt goede leiding, die erop gespitst is dat het Woord echt aan het woord komt, dat er geluisterd wordt naar elkaar, dat onderling vertrouwen groeit en dat de kring betrokken is op het grotere verband van gemeente en samenleving. Het is een prima gelegenheid om te oefenen in herderschap: vragenderwijs, haast onmerkbaar spiegelend, kringleden uitnodigen tot gesprek en ontmoeting.
De kring is tot slot ook een oefenplek voor het (gezamenlijk) gebed, waar je leert bidden om de genade van schuldbelijdenis en vergeving. Daar leer je samen stem te geven aan dankbaarheid, lofprijzing en voorbede voor elkaar, voor kerk en wereld.
Ongepaste huiver
In sommige gemeenten bestaat huiver voor kringwerk waar geen ambtsdrager aan te pas komt. Vanwege bezorgdheid of angst dat een kring te onafhankelijk optreedt, eigenzinnig de Bijbel uitlegt en kritiek levert op prediking of gemeente. Dit is een begrijpelijke reactie als je denkt aan het verschijnsel van de gezelschappen in de geschiedenis van de reformatorische kerk. Gemeenteleden kwamen bij elkaar om (geloofs)ervaringen te delen. Er klonk spoedig kritiek op een dor gemeenteleven en gaandeweg stond de vrome mens in het middelpunt in zo’n gezelschap.
Desondanks is het goed om een paar zinnen uit de Redelijke Godsdienst van Wilhelmus à Brakel ter harte te nemen: ‘Er zijn lieden die den Schrift aan het gemene (gewone, NT) volk onthouden, zeggende dat zij die verdraaien ende verkeeren. Dezulken zijn kerkverwoesters en zielenmoordenaars, de Paapschen gelijk.’ Dat liegt er niet om. Samen lezen van de Schriften is bittere noodzaak in een veeleisende samenleving die niet weet wat het is om stil te worden en de ziel te voeden met eeuwige woorden.
Ontdekken
Wat ik leerde in mijn studententijd, ben ik blijven doorgeven in toerusting van kringen en instructie van kringleiders. Creatieve manieren om de toegang tot de Bijbel te openen zijn te vinden in het kringleidershandboek, dat ik schreef: Het Woord in ons Midden.
Om het huis van het Woord binnen te gaan zijn altijd drie stappen van ontdekken nodig.
- Goed kijken, luisteren, lezen. Wat staat er precies? Over wie gaat het? Wat kun je over de hoofdpersoon (personen) in de tekst zeggen? Dat is de fase van zo onbevangen mogelijk lezen, ons oordeel opschorten en de tekst recht doen. We vragen dan naar de natuurlijke betekenis.
- Begrijpen, het verband zien waarin een tekstgedeelte staat. Waarom staat het er? Wat heeft de schrijver ermee willen zeggen? We vragen naar de oorspronkelijke betekenis.
- De verbinding zoeken met ons leven hier en nu. Wat zeggen deze woorden ons persoonlijk? Wat zou de Heilige Geest hiermee willen zeggen in onze situatie? Hier vragen we naar het waartoe, naar de actuele betekenis, in het geloof dat de Geest Die de woorden van God vastlegde, die ook nu kracht en betekenis geeft.
Dit is een vorm van ‘ontdekkend bijbellezen’ die herinnert aan Jezus, aan hoe Hij de Schriften opent voor de Emmaüsgangers.
Ontmoeting
Een goede kring is een ontmoeting die ‘smaakt naar meer’, omdat het niet blijft bij de uitwisseling van meningen en ervaringen. Een goede kring smaakt naar meer omdat daar diepere, meer emotionele lagen worden aangeboord: pijn, hoop, vreugde, verwachting; omdat er ruimte is voor iedereen om inzichten te delen, maar ook om stil te zijn; omdat we een paar heldere punten onthouden waarvan we voelen dat we die niet vergeten mogen; omdat we merken: de Schrift drijft ons tot gebed: gebed om de Geest, om dingen te veranderen in ons leven, om dankbaarheid en pijn stem te geven.
Christus, Die wij ontmoeten in de Schriften, zet ons hart in vuur en vlam. Dat brengt vreugde en verlangen om altijd goed te spreken van Hem en om midden in ons drukke leven ruimte te blijven maken voor de ontmoeting rondom een open Bijbel.
Geïnteresseerd in meer lezenswaardige artikelen? Neem een jaarabonnement (€ 53). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!