Calvijn en liturgie

De opvattingen van Calvijn over liturgie en kerkmuziek hebben invloed uitgeoefend op de inrichting van de Nederlandse protestantse eredienst, schrijft dr. A. Eikelboom.

Calvijn verordineerde in 1542 dat de kerkdienst een verplicht onderdeel van het leven van een christen diende te zijn en dat in de dienst volkstaal gebruikt moest worden. Hij gaf ook aan dat in de kerkdienst prediking, gebeden en bediening van de sacramenten dienden plaats te vinden.

Hij schreef verder dat er gesproken en gezongen gebeden waren. Calvijn wist uit eigen ervaring dat zang de harten van de mensen in beweging kon brengen. Hij noemde muziek zelfs een gave van God. Hij deelde de kerkzang in bij de gebeden en stelde dat hij dat overnam uit de Vroege Kerk en van Paulus.

Met een beroep op Augustinus bracht Calvijn een verschil aan tussen de muziek die in de kerk en thuis gemaakt kon worden. In de kerk moest muziek poids et majesté hebben. In Nederland zijn deze woorden lang uitgelegd als zou de kerkzang traag en luidruchtig moeten zijn. Calvijn heeft echter met deze woorden slechts willen aangeven dat de melodieën ritmisch niet te onrustig mochten zijn en melodisch niet te veel sprongen mochten bevatten. De tekst was voor Calvijn van het grootste belang en muziek mocht alleen maar de betekenis van die woorden in het hart dieper laten doordringen.