column

Voorgeslacht

Op Google Maps kijk ik waar de molen gestaan moet hebben. Verrast constateer ik dat ik daar recent nog geweest ben. De molen moet schuin tegenover het zwembad in Vollenhove gestaan hebben, waar we met kerkkamp gezwommen hebben.

De zomervakantie biedt gelegenheid om me verder te verdiepen in mijn voorgeslacht. Steeds meer bronnen komen online, zodat ik vanuit huis veel onderzoek kan verrichten. Ik stuit op de vader van de oma van mijn opa. Hij heette Johannes Philippus en was in het midden van de negentiende eeuw molenaar in Vollenhove. Blijkbaar was hij in goeden doen, want hij betaalde voldoende belasting om kiesgerechtigd burger te zijn voor de invoering van het algemeen kiesrecht.

Als hij dertig is, trouwt hij een meisje van zeventien, een wees onder toezicht. Samen ontvangen ze een tiental kinderen. Een meisje, Hillegonde, overlijdt als ze veertien maanden oud is. Een jongetje, Roelof, overlijdt op een leeftijd van zestien maanden, na een ziekbed van twee dagen. ‘Diepbedroefd wenschen wij echter Gode te zwijgen’, schrijven de ouders in de rouwaankondiging in de krant.

Een jaar na hun veertigjarig huwelijk wordt Johannes Philippus in zijn molen aangetroffen. De plek waar ik onder een schitterend zonnetje fietste, is de plaats waar een van mijn voorouders de hand aan zichzelf sloeg. Dat levert ook na zoveel tijd meer vragen dan antwoorden op. Wat heeft hem bewogen? Hoe is dat geweest voor de oma van mijn opa? Wat betekende die aanduiding Nederlands hervormd in het bevolkingsregister voor hem?

Mijn voorgeslacht blijkt het nodige verdriet en kwaad te herbergen. Urker vissers die omkwamen in de Noordzee en een groot gezin achterlieten. Een voorvader die omkwam in een Engels concentratiekamp in Zuid-Afrika. Friese voorouders die werden veroordeeld voor mishandeling en het gebruikmaken van valse maten en gewichten. Een weduwnaar die naar een strafkolonie voor bedelaars werd gestuurd, waar hij ook overleed.

Verreweg de meeste voorouders waren gereformeerd of hervormd en hebben het ‘velerhande tegenspoed en kruis vanwege de zonde’ uit het huwelijksformulier aan den lijve ondervonden. Ook in die zin biedt kennis van je verleden tegenwicht aan het gevoel van vandaag.

Arjan Baarssen