Aanbidding
Wat mooi dat predikanten het in de eredienst aandurven om momenten van stilte in te lassen en het ongemak zijn heilzame werk te laten doen
Door de invloed van de evangelische beweging heeft het verschijnsel ‘aanbidding’ ook in de gereformeerde wereld ingang gevonden. Dit leidde kortgeleden tot een discussie in het Reformatorisch Dagblad over de plaats van aanbidding in de klassieke eredienst. Opmerkelijk is dat het in dit gesprek vooral over liederen gaat. Aanbidding staat dan gelijk met ‘aanbiddingsmuziek’.
In sommige kloosterordes heeft ‘aanbidding’ een heel ander karakter. De regel van de Clarissen, een contemplatieve orde voor vrouwen, schrijft voor dat er op donderdagavond na de completen een aanbidding is van half negen tot tien uur. Maar dan zonder woorden of muziek. Anderhalf uur lang wordt er niet gesproken. Aanbidding is stil zijn.
Dit vind ik een opmerkelijke betekenisgeving van aanbidding. Stilte wordt vaak in verband gebracht met iets anders, met het tot jezelf inkeren, met het afzien van spreken. Stilte is dan het tot zwijgen brengen van je eigen stem. Het opent de mogelijkheid om te luisteren en op te merken. Hoe belangrijk! Dit soort stilte is in onze sterk verbale gereformeerde eredienst een schaars goed. Stilte wordt ervaren als nutteloze tijd. Stilte kan ook ongemakkelijk zijn. Het kan rust en vrede geven, maar ook gevoelens van angst, schuld en schaamte de ruimte geven. Mooi dat predikanten het aandurven om momenten van stilte in te lassen en het ongemak zijn heilzame werk te laten doen.
Hoe goed en stichtend deze naar binnen gekeerde stilte ook is, daarmee is ze nog niet op de hoogte van de aanbidding, zoals bij de Clarissen. Ze is vooral op de eigen ziel gericht en past daarom bij onze bevindelijke geloofstraditie. Zouden we ons in de eredienst ook eerbiedige momenten kunnen voorstellen die anders gericht zijn? Niet gericht op zelfreflectie, maar op het bepeinzen van wie God is?
Juist in de tijd voor Pasen is er veel om te aanbidden. Hoe onbevattelijk is de weg van Christus’ opgang naar Jeruzalem. Hoe aanbiddelijk is Hij in Zijn liefde, zachtmoedigheid, nederigheid, toewijding, geduld, barmhartigheid, bereidwilligheid. Een oneindige reeks van zaken geeft reden tot verwondering. Er zou geen eredienst voorbij hoeven gaan zonder een moment van aanbidding. Maar liefst ook eens zonder woorden en muziek.