Bijbel en ontmoeting
Elkaar ontmoeten rond de Bijbel is een belangrijk aspect van gemeente-zijn. Van oudsher hebben verenigingen daarin een belangrijke rol gespeeld. Hoe vitaal zijn verenigingen binnen hervormde gemeenten, en zijn er ook andere vormen van ontmoeting rond Gods Woord?
In de hervormde gemeente van Kampen zijn er twee vrouwenverenigingen: Rhodé en Lydia. Rhodé is voor vrouwen van jonger dan vijftig jaar, Lydia voor de vijftigplussers. ‘We komen om de twee weken op donderdagavond bij elkaar’, vertelt Henny Knijnenberg, secretaresse van Lydia. Ongeveer dertig vrouwen zijn lid; aan de ondergrens komt er aanwas vanuit Rhodé en aan de bovengrens nemen vrouwen afscheid door hoge leeftijd. ‘Gods Woord onderzoeken is de kern van de vereniging’, zegt Henny. ‘We gebruiken de bijbelstudies uit Vrouw tot Vrouw. Een van de vrouwen bereidt die voor en na het plenaire deel gaan we uiteen in kleine groepjes om vragen te bespreken.’
Bij Rhodé is het programma ongeveer hetzelfde, al varieert de invulling iets meer. ‘Soms is er een powerpointpresentatie of een sing-in’, vertelt Henrieke Paas. ‘We noemen het geen vrouwenvereniging, er zijn geen notulen. We werken met een WhatsAppgroep, waarin je je kunt aan- of afmelden.’
Enorm positief
De mannen in hervormd Harskamp namen ook afscheid van het woord ‘vereniging’. ‘We noemen het mannenavonden’, vertelt ds. J. Belder. Zeven jaar geleden hadden enkele jonge mannen in de gemeente het verlangen om samen bijbelstudie te doen, maar niet in de traditionele vorm van een mannenvereniging. Ze legden hun vraag neer bij de Bond van Mannenverenigingen. Ds. Belder: ‘Toen vroeg men mij om mee te denken. Er kwam vervolgens een opstartgroep die uit drie mensen bestond, onder wie ikzelf. Zes jaar geleden zijn we gestart.’ De mannen beginnen de avond informeel met koffie/thee en lekkers. Dan volgt een bijbelstudie aan de hand van een powerpointpresentatie van zo’n twintig minuten, waarna de mannen uiteengaan in groepjes om vragen en stellingen uit De Hervormde Vaan te bespreken. Vervolgens is er een plenair gedeelte, waarin mannen kunnen delen wat hen geraakt heeft in de bijbelstudie. ‘Daar komt altijd wel wat moois uit’, vertelt ds. Belder. De mannen zingen ook altijd samen. ‘Dat wordt als enorm positief ervaren. De sfeer zit er goed in: aan het eind van de avond blijft bijna iedereen voor een hapje en een drankje. Mensen zijn echt met elkaar in gesprek. Ze dwalen soms helemaal af, maar het blijft inhoudelijk, prachtig.’
Bijbelstudie en ontspanning
In Lopikerkapel heeft Gabriel Mbow zich veertien jaar lang ingezet voor de jeugdvereniging van vijftien plus. De jeugd komt eens per twee weken samen op zaterdag- en zondagavonden. Op zondagavond staat bijbelstudie centraal, op zaterdagavond ondernemen de jongeren een ontspannende activiteit: bowlen, uit eten, samen naar een christelijke activiteit, zoals de open dag van Open Doors of een avond van Jij daar!. Hervormd Lopikerkapel organiseert ook lezingen voor de jeugd. ‘Wij nodigen veel sprekers uit’, vertelt Mbow. ‘Zo willen we jongeren helpen om na te denken over wat er gebeurt in het leven en hen stimuleren om in het kader van de Bijbel te blijven. Het Woord van God is up-to-date.’
Buurtbijbelkringen
In de Sint-Jansgemeente te Gouda heeft het kringwerk een belangrijke plaats. Naast ‘gewone’ bijbelkringen zijn er buurtbijbelkringen: gemeenteleden die bij elkaar in de buurt wonen, vormen samen een bijbelkring. ‘Deze zijn opgezet, zodat mensen elkaar beter leren kennen en iets kunnen betekenen voor de buurt’, vertelt Rieke de Kool. Samen met Joke van Driel heeft ze een belangrijke rol in het coördineren van de kringen. ‘Hoe je een buurtkring vormgeeft, moet je met elkaar ontdekken. Het is positief om te zien wie er zoal bij je in de buurt woont, en je kunt elkaar ook treffen in bijvoorbeeld de supermarkt.’ In zo’n grote gemeente als de Sint-Jan – er zitten zondagmorgen al gauw 1100 mensen in de kerk – is het belangrijk dat mensen elkaar in kleinere verbanden leren kennen. ‘Zeker de helft van de volwassenen zit wel op een kring’, zegt Rieke.
De gemeente werkt met een jaarthema. Dit jaar is dat Jozef. ‘Meestal bestuderen we in de kringen een heel bijbelboek. Bij het materiaal voor bijbelstudie formuleren we ook een diaconale of missionaire opdracht’, zegt Rieke. Voorbeelden daarvan zijn: doe als kring mee aan een gebedswandeling, breng attenties rond aan ouderen, leef mee met vervolgde christenen. ‘Het is zo belangrijk dat we gericht zijn op onze omgeving en missionair bewogen zijn met onze medemens’, stelt Rieke. ‘Dat vraagt van ons ook dat we samen oefenen om dat wat we geloven in begrijpelijke taal te verwoorden, zodat mensen die God nog niet kennen het kunnen volgen.’ Het bijbelstudiemateriaal is diepgravend, met vragen, achtergrondinformatie, suggesties voor artikelen, boeken en filmpjes.
Behalve buurtkringen zijn er themakringen en een kring speciaal voor jongvolwassenen, LEV – Leren, Eten, Vieren. ‘Tot achttien jaar is er voor tieners de club. Voor de leeftijdsgroep erboven was er niets specifieks’, vertelt Joke. ‘Toen zijn de LEV-kringen opgezet. Rond je achttiende ga je een tijd in van opleidingen en wisselende woonplaatsen. Contact, gezelligheid en verdieping zijn belangrijk, je moet met elkaar kunnen praten over waar je mee zit.’
Corona
Duidelijk wordt ook dat corona voor iedereen een grote uitdaging was. De meeste verenigingen of kringen hebben wel een aantal avonden moeten laten schieten. In Kampen hebben de vrouwen van Lydia een paar keer digitaal een avond gehouden. Henny Knijnenberg: ‘We hebben corona als een moeilijke tijd ervaren. Toch heeft corona geen impact gehad op het aantal leden. We hebben echt ons best gedaan om elkaar vast te houden. Met Kerst en Pasen hebben we bij alle leden een presentje bezorgd. De avonden worden wel wat minder goed bezocht dan voorheen, rond de vijftien leden in plaats van tussen de twintig en vijfentwintig.’ Bij Rhodé ontdekten ze juist door corona dat WhatsApp een positieve rol kon spelen in het onderhouden van de contacten.
In de Sint-Jansgemeente gingen de mensen wandelen in kleine groepjes en ondertussen bijbelstudievragen bespreken. Sommige kringen gingen met elkaar naar de vespers op woensdagavond – daar kon je op afstand van elkaar zitten – of de bijbelse schilderijen bekijken die in de Sint-Jan tentoongesteld werden.
Bij de jeugdvereniging in Lopikerkapel heeft corona gelukkig niet al te veel roet in het eten gegooid. Gabriel Mbow: ‘We hielden bijbelstudies op afstand, hadden contact via WhatsApp waar we elkaar konden steunen, en tijdens de strengste lockdown hebben we bijbelstudies online gehouden. Maar zodra het enigszins kon, kwamen we weer bij elkaar.’
Nieuwe aanwas
Om verenigingen of kringen vitaal te houden, is het belangrijk dat er nieuwe aanwas is. In Kampen valt het nog niet altijd mee om jonge vrouwen van in de twintig naar Rhodé te trekken. ‘We proberen het zo laagdrempelig mogelijk te houden’, zegt Henrieke. ‘Maar de meeste vrouwen zijn tussen de 35 en 45 jaar oud. Tegen jonge vrouwen van in de twintig zou ik willen zeggen: kom gewoon een keer kijken, je hoeft niet meteen lid te worden.’
Het is de bedoeling dat vrouwen de overstap maken naar Lydia als ze de vijftig passeren. Die overstap wordt wel als een drempel ervaren. ‘Vrouwen moeten afscheid nemen van degenen met wie ze jaren opgetrokken zijn’, zegt Henny begripvol. ‘Ze ervaren leeftijdsverschil en kijken soms anders tegen dingen aan.’ Toch heeft ze alle vertrouwen in de toekomst van de vereniging. ‘Bijbelstudie kan ouderen en jongeren met elkaar verbinden’, stelt Henny. ‘Vrouwenverenigingen zouden minder populair worden, maar in Kampen merken we daar weinig van. Het ledenaantal blijft aardig stabiel. We organiseren ook gezellige dingen: eens per jaar hebben we een uitje en eten we met elkaar. Ook hebben we een- of tweemaal per jaar een avond samen met Rhodé. En eens in de twee jaar organiseren we samen met Rhodé de Fancy Fair, een markt met allerlei eigengemaakte producten. Dit geeft altijd veel ontmoeting en gezelligheid, en deze gelegenheid nemen we ook te baat om vrouwen uit te nodigen voor beide verenigingen, afhankelijk van hun leeftijd.’
Serieus uitnodigen
Bij de jeugd in Lopikerkapel gaan de aantallen op en neer. Er waren jaren dat er dertig tot veertig jongeren meegingen op kamp; afgelopen jaar lag dat aantal op vijftien deelnemers. Maar het is niet goed om je daar te veel op te focussen, vindt Mbow. ‘Die dalen en pieken lossen wij niet op’, zegt hij stellig. ‘Ik ben geen man van de cijfers. Je moet dankbaar zijn voor wat de Heere geeft. Al komen er twee jongeren opdagen, Zijn Woord kan toch in duizenden verspreid worden. De Heere regeert.’
De mannen van Harskamp werken niet met lidmaatschap, maar nodigen breed uit. Dat nemen ze heel serieus. Er wordt niet maar een berichtje in de kerkbode geplaatst, maar alle mannen krijgen een e-mail en soms nog een telefoontje om hen over de streep te trekken. ‘Je moet van goeden huize komen om nee te zeggen’, zegt ds. Belder geamuseerd. ‘Aanvankelijk groeide de groep, nu stabiliseert het wel met een doorsnee opkomst van 25 mannen. De gemiddelde leeftijd ligt zo rond de vijfendertig. De kring is vitaal en er is een groot enthousiasme.’
Vriendschappen
Voor welke vorm men ook gekozen heeft om samen te komen, overal staan bijbelstudie en onderling contact hoog in het vaandel. Vriendschappen kunnen ontkiemen en tot bloei komen. Henrieke uit Kampen: ‘We zijn echt van elkaars leven op de hoogte, dat komt ook door die WhatsAppgroep. De lijntjes zijn kort. Ook buiten de avonden ondernemen de vrouwen dingen met elkaar: ze gaan samen wandelen of gaan samen ergens heen.’ Dat geldt ook voor de vrouwen van Lydia. ‘Leden gaan bij elkaar op bezoek, leven met elkaar mee’, zegt Henny.
In Lopikerkapel ontstaat er soms meer dan vriendschap, zowel op de eigen jv als tussen jeugdverenigingen onderling. De jeugd gaat namelijk geregeld op bezoek bij andere jeugdverenigingen in de buurt. ‘Het is belangrijk dat de jeugd elkaar leert kennen’, vindt Mbow. ‘Ze maken vrienden, soms vinden ze er hun toekomstige man of vrouw.’