Boekbesprekingen
Hanneke Schaap-Jonker & Gert van den Brink Anders voelen, anders geloven. Over autisme en geloofservaring. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht; 124 blz.; € 16,99.
Hanneke Schaap-Jonker en Gert van den Brink schrijven over autisme en geloofservaring. Kun je echt geloven als je door je autisme minder voelt? Is het terecht dat je ook jezelf minder waard voelt dan anderen die meer gevoel en emotie in hun geloofsleven ervaren? Een autismespectrumstoornis (ASS) treft zo’n 1,5 procent van de bevolking. Het is een ontwikkelingsstoornis waarbij de hersenen informatie en prikkels anders verwerken dan bij de overige mensen. Samenhangend denken gaat moeilijk. Ook het inleven in anderen is beperkt. Plannen en organiseren gaat ook al niet vanzelfsprekend. Daardoor ontstaan problemen in de communicatie en interactie met andere mensen.
Ook het gevoelsleven en geloofsleven zijn erdoor gestempeld. Het gevoelsleven kan intens zijn, maar iemand met autisme uit dat moeilijk. Het geloofsleven lijkt bij veel autisten meer ‘op afstand’, meer rationeel te zijn. Dan doet zich een probleem voor. Mensen gaan denken dat hun geloof dan niet echt is. Dat is typisch voor de reformatorische geloofsgemeenschappen. En mogelijk ook voor de evangelische (maar dat wordt niet genoemd in het boek). Ik zou me kunnen voorstellen dat iemand met autisme in een kerk waar minder nadruk gelegd wordt op wat God allemaal aan schuldgevoelens over de zonde en vreugde over de verlossing bewerkstelligt, veel meer ontspannen blijft. De auteurs werken uit wat een waar geloof nu eigenlijk is en welke rol het gevoel daarbij speelt. En wat is genade?
De theologie van Luther is uitgangspunt. Dit is een mooi gedeelte voor iedere gelovige, met of zonder autisme. Personen met autisme zoeken houvast in zaken die bij het geloof komen, maar niet het echte geloof zijn in de beloften van God en het werk van Christus. Ik kan, als ik dit lees, nog wat stelliger worden dan de auteurs en zeggen: een autist heeft een voorsprong op andere christenen in het ontdekken van wat het ‘kale’, ware geloof is. Hoeveel mensen hebben niet de neiging om het ware geloof te zoeken in hun eigen emotionele ervaringen of goede reformatorische kenmerken van het geloof? Wie autisme heeft, voldoet niet aan die hoge lat. Dat hoeft ook niet. Onze redding ligt in Gods Karakter en niet in ons eigen al dan niet door ASS verstoorde karakter.
Dit boekje is persoonlijk en pastoraal. Heel goed! Er is echter ook een andere kant van autisme en geloof. Autisme onder ambtsdragers kan bijdragen aan goed doordachte theologie. Het kan ook een bron zijn van brokken die in de gemeente gemaakt worden. Daarover wil ik weleens iets meer te weten komen. Stof voor een vervolg?