Boekbesprekingen
Ineke Cornet en Arjan Plaisier Dichter bij God. Aanwijzingen voor een rijke liturgie. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht; 240 blz.; € 20.
‘God ontmoeten door de liturgie’, dat is de focus van de schrijvers van dit boek. Ineke Cornet en Arjan Plaisier zijn ‘liefhebbers’ van de liturgie en blijken daarmee veel affiniteit te hebben. Ze behandelen diverse theologische, spirituele en praktische aspecten van de liturgie. Het gaat hen steeds om de ontmoeting tussen God en mens. Ze willen vanuit de protestantse, katholieke en anglicaanse tradities inspireren tot een rijkere vorm, inhoud en beleving van de liturgie.
Het is denkbaar dat voor lezers van De Waarheidsvriend dit boek op wat afstand staat. We zien weliswaar binnen gemeenten die zich rekenen tot de Gereformeerde Bond, een zekere liturgische ontwikkeling. We kunnen daarbij denken aan bijvoorbeeld het gebruik van de bundel Weerklank of aan andere liturgische momenten zoals vespers in de Goede Week. Toch staan ‘onze’ gemeenten in een traditie waarin vooral Gods Woord centraal staat. De liturgie is daarop gericht. Plaisier en Cornet duiden deze traditie als ‘klassiekgereformeerd’ en ‘plechtig en stijlvol’. Ze verwijzen daarbij terecht naar het mooie boekje in de Artios-reeks In de kerk, bij God. Aspecten van de reformatorische eredienst.
Alles in Dichter bij God maakt echter duidelijk dat de schrijvers een bredere vormgeving en beleving van de liturgie voor ogen hebben, die tevens verder vernieuwd zou moeten worden. Daarvoor zijn volgens hen veel lessen te leren uit de katholieke en anglicaanse tradities. ‘Wie de actuele liturgische praktijk als onaantastbaar beschouwt, staat met de rug naar de toekomst, maar de rust die dat geeft, is geen teken van leven.’ Daarmee lijkt de relevantie van dit boek voor hen die een ‘klassiek-gereformeerde’ liturgie liefhebben, minder te worden. Toch is het lezen van Dichter bij God in menig opzicht een verrijking – niet alleen vanwege de ervaringsvolle inzichten en prachtige schrijfstijl van Arjan of de diepgaande kennis en ter zake weergave van Ineke. Wie het leest, wordt meegenomen in de warme pleidooien voor een verdiepte beleving van de liturgie als ontmoeting met God. Dat vraagt wel een zekere ‘vertaalkunst’. Er staan heel wat praktische voorstellen in die geen navolging zullen krijgen in de ‘klassiek-gereformeerde’ liturgie. Het zou waarschijnlijk bij veel gemeenteleden tot vervreemding leiden. Dat neemt niet weg dat de geboden theologische en spirituele bezinning zeer verrijkend is. Wie het boek van Plaisier en Cornet leest in relatie tot de ‘klassiekgereformeerde’ liturgie, kan opnieuw ontdekken hoe rijk en katholiek (opgevat als algemeen christelijk) die is. Als voorbeeld noem ik de hoofdstukken over het heilig avondmaal. Veel aspecten die zij beschrijven, herkennen we ook in de klassieke liturgie en in het formulier voor het heilig avondmaal. Hoewel de schrijvers vooral een oecumenische liturgie willen verbreden en vernieuwen vanuit diverse kerkelijke tradities, kan hun boek helpen om de waarde en breedte van de klassieke liturgie te herontdekken.
We komen hier uit op een belangrijke zaak. Er wordt vaak gesproken over vernieuwing van de liturgie, terwijl de rijkdom van de bestaande traditie niet genoeg gekend wordt. Dit boek biedt veel theologische en spirituele bezinning, die ook zonder allerlei vernieuwingen leidt tot een verdiepte ervaring van onze ontmoeting met God in de liturgie.