Boekbesprekingen
D.J.H. van Dijk (red.) Het goede leven. Medische ethiek voor elke dag. Uitg. de Banier, Apeldoorn; 286 blz.; € 13,95.
Vanwege het feit dat we in een gebroken wereld leven door de zonde, krijgt ieder mens vroeg of laat te maken met lichamelijk en geestelijk lijden. Of bij zichzelf of in zijn naaste omgeving. Gelukkig staat de gezondheidszorg in Nederland op een hoog niveau. De medische zorg die beschikbaar is en de mogelijkheden op dat gebied breiden zich steeds verder uit. Hiervoor mogen we dankbaar zijn. Maar hoe bepaal je nu welke medische handelingen wel of niet verantwoord zijn?
Mr. D.J.H. (Diederik) van Dijk, directeur NPV – Zorg voor het leven en lid van de Eerste Kamer voor de SGP, redigeerde een boek waarin hij vanuit de christelijke ethiek richting geeft ten aanzien van allerlei medischethische onderwerpen. Het boek bestaat uit vier delen, wat zorgt voor een heldere structuur. Het eerste deel is geschreven door prof. dr. ir. H. (Henk) Jochemsen, die als hoogleraar aan de Theologische Universiteit Kampen | Utrecht namens het Lindeboom Instituut een waardevolle inleiding in de medische ethiek heeft geschreven. Om de inhoud ervan je eigen te maken, is wel enig doorzettingsvermogen vereist vanwege heel wat moeilijke begrippen die hij hanteert en die niet direct voor iedereen duidelijk zullen zijn. Enkele concrete praktijkvoorbeelden of casussen zouden de leesbaarheid zeker vergroten. Dat betreft vooral hoofdstuk 4, waar de vraag gesteld wordt hoe je tot ethisch verantwoorde beslissingen komt. Maar wanneer je eenmaal door dat eerste deel heen bent, leest het boek een stuk gemakkelijker.
In de volgende delen beschrijft Van Dijk allerlei medisch-ethische onderwerpen die verband houden met de levenslijn van mensen.
Thema’s die te maken hebben met het allereerste begin van het leven zoals (het uitblijven van) zwangerschap, het gebruik van stamcellen, abortus. Maar ook thema’s met betrekking tot het einde van het leven. Denk hierbij aan overbehandelen, wel of niet reanimeren, omgaan met dementie, palliatieve sedatie, voltooid leven. Ook komen daar heel wat vragen langs die in de loop van het leven aan de orde kunnen komen, bijvoorbeeld over wel of niet vaccineren, vragen rond eenzaamheid, erfelijkheid en ziekte, transgenderisme en genderdysforie. Tot hoever mag je gaan in het gebruik van de beschikbare mogelijkheden die er op medisch gebied beschikbaar zijn? Wat is wel en niet verantwoord? Waar moet je als christen een grens trekken?
Voor Van Dijk, die veel kennis bezit over al deze thema’s, is gehoorzaamheid aan het Woord van God leidend bij het zoeken naar antwoorden op deze vragen. Zo probeert hij een weg aan te reiken in situaties waarin geen duidelijke normen gegeven zijn. Een voorbeeld is het omgaan met embryo’s. De Bijbel zegt niets over het kweken van embryo’s voor onderzoek. Maar de Bijbel is wel heel duidelijk over de bescherming van al het menselijke leven. Zo laat hij zien dat het kweken en experimenteren met embryo’s die na afloop weer vernietigd worden, in strijd is met wat de Bijbel aanreikt over de beschermwaardigheid van het leven en dus niet geoorloofd is. Aan het eind van elk hoofdstuk heeft Van Dijk een aantal gespreksvragen opgenomen, die het boek geschikt maken voor verdere bezinning op de aangereikte thema’s. Wie meer willen weten of zich verder willen verdiepen in de thema’s die beschreven zijn, kan terecht bij de literatuurlijst achter in het boek. Per thema wordt daar een grote hoeveelheid aan informatie over allerlei boeken, NPVthemapagina’s, NPV-keuzehulpen en websites aangereikt. Dit alles maakt het boek van Van Dijk tot een waardevol naslagwerk voor elke geïnteresseerde, maar zeker voor predikanten, ambtsdragers, kerkelijk werkers en degenen die pastorale zorg verlenen.