Boekbesprekingen
Rozemarijn van ’t Einde Rebelleren voor het leven. Een dominee in actie voor klimaatrechtvaardigheid. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht; 222 blz.; € 20,99.
Rebelleren voor het leven is een persoonlijk verhaal van een klimaatactiviste. Het is boeiend om te lezen hoe een theoloog zich inzet voor het klimaat en zich aansluit bij Extinction Rebellion. Het zijn mensen die zich op allerlei spraakmakende manieren inzetten voor de strijd tegen de vernietiging van de leefwereld van mens en dier. Van ’t Einde, geestelijk verzorger bij het Leger des Heils, doet dit met een groep andere christenen onder de naam Christian Climate Action. Het boek doet verslag van acties en geeft allerlei tips om zelf een actie te starten, een gesprek te voeren over de klimaatcrisis en meer. Er wordt veel gediscussieerd over de grenzen van het recht om te demonstreren: wegblokkades, je vastlijmen aan de grond en aan kunstvoorwerpen, mag dat wel? Toch begint het met iets anders en dat is de overtuiging dat er sprake is van een gerechtvaardigde strijd tegen de uitbuiting van de schepping. Dit heeft immers catastrofale gevolgen. Dat is een strijd die een christen mag en móet voeren. Van ’t Einde schrijft: ‘Ik ben opgegroeid met het geloof dat God deze aarde heeft geschapen en de mens als opdracht heeft meegegeven om zorg te dragen voor de schepping (…). Ik leerde dat de werkelijke waarde van ons leven niet zit in spullen of geluksmomenten, maar in gewetensvol leven, een betrokkenheid bij wat er om je heen gebeurt.’ (p.74) Als de kerk iets te zeggen heeft over het leven in gehoorzaamheid en toewijding aan God, dan moet dat ook gaan over onze omgang met de schepping.
Scherp is de toon als het gaat over het neutraliseren van alle aantijgingen (hfdst.14). Daar zijn beleidsmakers, maar niet alleen zij, goed in. Allerlei strategieën die de ernst ontkennen, het probleem doorschuiven, op de man en de vrouw spelen. En trouwens, wat helpt het als wij in Nederland iets doen en de rest – en met name China – doet het niet? We moeten de belangen van verschillende partijen toch goed afwegen, maar heeft ‘onrecht’ ooit een gerechtvaardigd belang?
Het boek is ook een persoonlijk verhaal. Een verhaal over haar gezondheid en de arrestaties, over onheuse behandelingen en minachting. Een berichtje aan haar adres: ‘Zieke geesten serieus nemen is strafbaar. Ze hoort in een instelling thuis. Schandelijk.’ Misschien niet onze reactie, maar wat is onze reactie dan wel? Begint dat ermee dat we ons realiseren dat het niet goed gaat met de schepping en dat we daarmee de Schepper beledigen? Dat heeft een persoonlijke kant en gaat over onze eigen levensstijl. Het heeft daarnaast een politieke kant. De schepping verliest het in het stemhokje van het vermeende eigenbelang. De schepping verliest het ook van de economische macht en onze afhankelijkheid van ‘economische groei’. De rekening wordt betaald door de armsten in de wereld. Zij raken op drift en dat ‘dwingt’ ons dan weer om iets te doen aan de eindeloze stroom ‘gelukzoekers’.
Of er kritische noten nodig zijn bij dit boek? Die kan de lezer zelf wel bedenken, maar alleen nadat die het boek gelezen heeft en de profetische stem gehoord heeft die ons wil aanspreken en in beweging zetten. Misschien zouden wij ons uit verzet moeten vastlijmen aan onze vertrouwde kerkbank totdat we de boodschap van de Schepper hebben gehoord én bereid zijn om die ook in de praktijk te brengen.