Boekbesprekingen
Dr. Henk Post Hooglied. Liefde sterk als de dood. Uitg. Brevier, Kampen; 271 blz.; € 24,99.
Dat Hooglied is opgenomen in de Bijbel, geeft aan dat het boek een geestelijke dimensie heeft. Dit ‘poëtisch meesterwerk’, aldus dr. H.A. Post, wil ons wijsheid bijbrengen op het gebied van de liefde. Het heeft een bijzondere functie in de navolging van Christus. De auteur neemt dapper stelling tegen de geest van de tijd, ‘de verseksualiseerde samenleving’ (p.11). Hij voert een pleidooi voor het huwelijk als de exclusieve relatie van één man en één vrouw. Het gaat erom dat we ons met Christus’ liefde laten vervullen om onze eigen partner lief te hebben. Het Hooglied is wijsheidsliteratuur en heeft ‘vanzelfsprekend een diepere, geestelijke laag’.
Met deze laatste woorden sluit Post echter niet aan in de rij van uitleggers die Hooglied hebben gelezen als een zinnebeeldige voorstelling van iets anders dan wat er werkelijk staat. Rabbijnen verstaan Hooglied als een verwoording van de relatie tussen JHWH en Israël. Het wordt gereciteerd op het Paasfeest. Kerkvaders horen erin de omgang van de Bruidegom, Christus, met Zijn bruid, de Kerk of de ziel. Post gaat hier niet in mee. Merkwaardig dat hij vervolgens toch in Hooglied de boodschap verstaat dat God Zich garant stelt voor Zijn volk, dat ‘Israël niet zal worden uitgeroeid’ (p.260). Dit laatste zou ontleend kunnen zijn aan de colleges over Hooglied van Luther, die achteraf ontevreden was met wat hij zijn studenten had voorgeschoteld. Opvallend is dat Luther later uitbundig Bernardus van Clairvaux aanhaalt in diens preken over Hooglied: Bruidegom en bruid, Christus en de Kerk. Dit is typerend voor de christelijke uitleg van Hooglied sinds de tweede eeuw na Christus.
Calvijn schreef geen commentaar op Hooglied (p.29). Wel legde hij Psalm 45 – ‘Klein-Hooglied’ – uit als een parallel van Hooglied: het gaat om Christus en de Gemeente, over de majesteit en de uitbreiding van het Rijk van Christus.
Van belang is ook dat Hooglied een plaats in de canon kreeg en dus past binnen de eenheid van de boeken van het Oude en Nieuwe Testament. Hoe leest de heilige, katholieke, apostolische kerk het Oude Testament, Hooglied? In eenheid met het Nieuwe Testament. Welke plaats heeft Hooglied in de liturgie? Waar is in het boek van Post Johann Sebastian Bachs Hooglied in de Mattheüs-Passion en in het ‘Weihnachtsoratorium’?
Nog iets: in het ‘woord vooraf’ spreekt dr. Post zijn bijzondere dank uit voor de hulp van dr. H. Klink. Deze ‘Kohlbruggiaan’ is eindredacteur van het blad Ecclesia, waarin tot op heden uit de nalatenschap van dr. H.F. Kohlbrugge wordt gepubliceerd. Deze promoveerde te Utrecht op een proefschrift over Psalm 45, verstaan als parallel van Hooglied.
En tot slot een opmerking over het literatuuroverzicht in het boek van Post. Dat is ‘smal’. Voor de eenvoudige zielen is er wel iets meer voorhanden in gewoon Nederlands.