Boekbesprekingen
Thomas Hooker Zelfverloochening en zelfbeproeving. Uitg. de Banier, Apeldoorn; 553 blz.; € 29,95.
Twee belangrijke thema’s vragen onze aandacht. Samen vormen ze de titel van deze mooie uitgave. Dit boek van Thomas Hooker (1586-1647) is deel 9 van de serie Puriteinse Klassieken, een serie die bedoeld is om puriteinse werken toegankelijk te maken voor gemeenteleden. Die opzet is zeker geslaagd. Prof. A. Baars schreef niet alleen een kort voorwoord, maar ook een uitgebreide inleiding. De inleiding neemt bijna honderd pagina’s in beslag, maar is boeiend om te lezen en inzichtgevend. Er wordt aandacht besteed aan het leven van Hooker, zijn invloed en zijn theologie. Voor in het boek vinden we een korte inhoudsopgave en achterin een uitgebreide. De voetnoten en tekstverwijzingen zijn nuttig en verhelderend. Al met al is het een keurig verzorgd boek.
In het eerste deel van het boek behandelt Hooker in vijf hoofdstukken het thema zelfverloochening. Indringend schrijft hij hierover. ‘Er is een geslacht dat wel christen wil zijn, maar geen kruis wil dragen. Zij zijn dus slechts naamchristenen en hebben de naam dat ze leven, maar ze zijn dood.’ Hooker geeft blijk van diep pastoraal en zelfs psychologisch inzicht. Met veel argumenten en voorbeelden uit het dagelijks leven zet hij zijn punten kracht bij.
Reeds in het eerste deel dringt Hooker regelmatig aan op zelfonderzoek. Dat thema behandelt hij in zes hoofdstukken in het tweede deel. Hij zet uiteen wat kenmerken zijn van het geloof, van droefheid naar God en van bekering of wedergeboorte. ‘Van nature dienen wij ons eigen verdorven hart. Waar de Heilige Geest deze bekering van ons hart bewerkt, heerst de zonde niet langer, zodat wij niet langer de begeerten van de zonde gehoorzamen.’ Hooker wijst erop dat God dit werkt door middel van Zijn Woord. Er kan ook een verandering zijn die niet door de kracht van Gods Woord is. Een verandering uit verkeerde motieven, zoals mensenvrees of om de gunst van mensen te dienen.
Naast de twee genoemde delen bevat het boek een derde deel. Dat deel bestaat uit zes preken over de voorbereiding van de ongelovige op Christus. Prof. Baars schrijft in de inleiding dat er enkele serieuze vragen zijn te stellen bij het concept van het voorbereidende werk in het algemeen en bij de visie van Hooker in het bijzonder. Een belangrijke vraag is hoe iemand die volstrekt niet in staat en bereid is om te geloven, zich op het geloof kan voorbereiden?
Die vraag is van toepassing bij wat Hooker in de eerste preek in dit derde deel zegt: ‘Want als uw hart voorbereid en van alle verdorvenheden gescheiden is, dan zal Christus in uw ziel komen en er bezit van nemen. Verwijder dan alle verdorvenheden uit uw hart.’ In een volgende preek blijkt dat Hooker heel ruim kan zijn in het aanbieden van genade: ‘Als u maar wilt komen en de genade wilt nemen. Dit is alles waar God naar uitziet, dit is alles wat de Heere verwacht en verlangt.’
In de één na laatste preek betoogt Hooker dat een mens van nature Christus en de genade niet kan ontvangen. De serie preken wordt afgesloten met een preek waarin hij verkondigt dat God toch de zielen van de Zijnen ertoe zal brengen dat ze gewillig zijn om Christus te verwelkomen. Dan zal God Christus en de zaligheid aan hen schenken.
In Thomas Hooker ontmoeten we een gedreven en bewogen prediker. Hij belicht zijn standpunten van verschillende kanten door meerdere preken eraan te wijden. Dat nodigt ons uit om zijn boek in z’n geheel te lezen.
J.A. van den Berg, Sint Anthoniepolder