Boekbesprekingen
Willem Maarten Dekker Domweg gelukkig. Een theologische en filosofische verkenning over het streven naar geluk. Uitg. Groen, Heerenveen; 138 blz.; € 14,99.
Dit is een boekje vol verrassingen. Wie zou verwachten dat in een theologische verkenning naar geluk de filosoof Schopenhauer als bondgenoot wordt gezien? Maar ds. W.M. Dekker uit Waddinxveen heeft er een prima argument voor: Schopenhauers pessimisme ten aanzien van de mogelijkheid om gelukkig te worden scheert rakelings langs de christelijke visie dat geluk als bevrediging van verlangens op aarde niet bereikt kan worden.
En wie zou verwachten dat een van de tien ‘tips’ van de auteur voor een gelukkiger leven is: ‘Bedenk dat alles vruchteloos is’? Hier is er nog één: ‘Bereid je voor op de dood.’ Maar opnieuw: Dekker geeft aan zijn lezers goede redenen om zo’n onverwacht advies toch te volgen. Weer wordt een onverwachte bondgenoot opgevoerd, namelijk Voltaire met zijn geschrift Candide en zijn kritiek op een naïef vooruitgangsgeloof. Echter, net als bij Schopenhauer houdt Dekker gepaste afstand, omdat de inkadering bij deze filosofen toch wel heel anders is dan in het christelijk geloof.
Het boekje bevat vele prachtige gedachten en het is niet goed mogelijk om daar in zo’n korte bespreking recht aan te doen. In het hoofdstuk over geluk en het lijden schrijft ds. Dekker: ‘Het geluk kan nooit tegen God worden uitgespeeld. Het geluk kan alleen het hoogste doel zijn als het ‘in’ God te vinden is.’ Dekker noemt John Piper, Jonathan Edwards en C.S. Lewis om te betogen dat christen-zijn een ‘best of both worlds’ is: ‘God komt tot Zijn eer en het kost ons welbeschouwd niets, want onze verlangens komen ook volledig tot hun recht.’ Zo had Calvijn het ook gezegd kunnen hebben. Ik denk dan aan de titel van het mooie proefschrift van Marijn de Kroon over Calvijn: De eer van God en het heil van de mens.
Mooi is ook het fragment over Eutyches, die tijdens een lange preek van Paulus uit het raam valt en sterft. Zijn naam betekent ‘gelukkige’ en dat wordt hij, omdat zijn val leidt tot zijn opstanding en dat uitgerekend op de dag van Christus’ opstanding. ‘Als je wilt opstaan, moet je eerst vallen’, schrijft dr. Dekker. Hij merkt daarbij op dat Eutyches’ val iets heeft van Paulus’ eigen val bij Damascus. Die werd ook het begin van zijn grootste geluk.
Eén kleine kanttekening bij dit spannende boekje. In het begin is de auteur redelijk snel klaar met alle empirische studies naar geluk en geluksgevoel. Zijn kritiek dat het daarin vooral gaat om subjectief geluksgevoel en de externe factoren die daarop van invloed zijn, is helemaal terecht. Toch komen daar soms interessante dingen uit. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat het geluksgevoel eerst toeneemt als het welvaartsniveau stijgt, maar dat er op een gegeven moment een plateau bereikt wordt. Na dat punt leidt toenemende welvaart niet meer tot toegenomen geluksgevoel.
Het zou vast nog meer verrassingen opgeleverd hebben als ds. Dekker daar ook nog op ingegaan was, maar je kunt niet alles hebben in minder dan 140 bladzijden. Misschien iets voor een vervolg, met als ondertitel: ‘Een empirisch geïnspireerde theologische en filosofische verkenning over het streven naar geluk’. Komt dat vervolg er niet, dan ligt er met dit boekje ook al ruimschoots stof tot overdenking. Aanbevolen.