Boekbesprekingen
Klaas-Willem de Jong en Jan Muis Tastbare nabijheid. Over doop en avondmaal. KokBoekencentrum Uitgevers, Utrecht; 80 blz.; € 8,99.
In de visienota van de Protestantse Kerk in Nederland ‘Van U is de toekomst’ (2020) nemen doop en avondmaal een centrale plaats in. Het boek Tastbare nabijheid is geschreven om het gesprek hierover in de gemeenten te stimuleren en te voeden. Om juist daarover in gesprek te zijn: die zaken waarin de Heere zichtbaar en tastbaar nabij komt, waar Hij zijn genade aan ons bewijst.
Het eerste deel is geschreven door Klaas- Willem de Jong (docent Kerkrecht) en gaat over de doop. Aan de hand van een aantal stellingen wordt de inhoud van het deel weergegeven. Vervolgens wordt er ingegaan op de bijbelse beelden rond de doop, op hedendaagse vragen rond de doop, op het hele proces rondom de doop van de voorbereiding tot en met de doopdienst, op het thema van het gedenken van je doop en op het herkennen en erkennen van de doop over kerkgrenzen heen. Tot slot biedt de schrijver handreikingen voor het gesprek: aan de hand van de geboden stellingen en aan de hand van twee filmpjes van colleges bij dit boek.
Het tweede deel is geschreven door Jan Muis (emeritus hoogleraar Dogmatiek) en gaat over het avondmaal. Hij gaat in op wat het betekent om de Maaltijd van de Heer (zijn benaming van het avondmaal) te vieren, wat er gezegd wordt in de instellingswoorden, wat het betekent om te vieren, dat het van wezenlijk belang is om zien dat in de Maaltijd zowel Christus als de gelovigen actief en tegenwoordig zijn, welke functies het avondmaal vervult en welke factoren allemaal meespelen in de beleving van het avondmaal. Tot slot worden er algemene vragen en vragen per hoofdstuk geboden als handreiking om het gesprek te voeren.
Onder het verlangen waaruit dit boek geboren is, wil ik graag een streep zetten. In de bediening van de sacramenten wil de Heere God op bijzondere wijze heel dicht bij ons komen. Zo wil Hij ons de beloften van het Evangelie beter laten begrijpen en Zijn genade voor ons bekrachtigen. In de praktijk van het gemeenteleven, onder jong en oud, merk ik dat we wel vertrouwd zijn met de sacramenten, maar dat het vaak moeilijk is om woorden te vinden voor de betekenis en de rijkdom ervan. Waar geloven steeds minder vanzelfsprekend blijkt te zijn (al is het dat nooit geweest!), wordt het des te belangrijker om ons bewust te zijn en te blijven van wat we mogen ontvangen en waaraan we mogen deelnemen.
Mijns inziens is het deel over het avondmaal meer geschikt voor dit gesprek dan het deel over de doop. Dit komt doordat het deel over de doop veel gaat over wat er rondom de doop speelt, en in verhouding minder over de inhoud van de doop. Ook de vorm van de gesprekshandreiking doet daarin mee.
Bijzondere aandacht heeft het boek voor het belang van de vormgeving van de sacramenten voor de beleving ervan. Dat is iets wat deze tijd ons duidelijk maakt. Omstandigheden vroegen in veel gemeenten om een aangepaste wijze van sacramentsbediening. Dat geeft een andere kleur, een andere beleving. De gekozen vorm spreekt blijkbaar een eigen taal. Mijns inziens is het verrijkend als we binnen de gemeenten proberen aan die taal woorden te geven. Dat gesprek zal leiden tot verwondering om Gods genade, dat Hij ons tastbaar nabij wil zijn.