Boekbesprekingen
Niek Tramper Onrustig is ons hart. Aandachtig leven in een veeleisende wereld. Uitg. Groen, Heerenveen; 176 blz.; € 15,99.
‘Met alle winst aan tijdsbesparing ben ik misschien iets essentieels kwijtgeraakt: de rust, het beleven van de tijd als ruimte en niet als beperking.’ (p.18) Met die woorden zet ds. Niek Tramper – als leidinggevende verbonden aan leefgemeenschap De Wittenberg – aan het begin van zijn boek Onrustig is ons hart direct de toon. Hij kijkt naar onze tijd en wereld met de ogen van de ( jongere) mensen om hem heen. Met hen legt hij het leven van nu naast het leven van vroeger tijden en probeert hij de (tussentijdse) balans op te maken. Wat is winst, wat zijn we kwijtgeraakt?
Het valt op hoe gebalanceerd Tramper die verkenningstocht uitvoert. Het is eenvoudig om alleen scherp en kritisch op onze tijd te zijn. Je ziet hoofdschuddend jongere generaties zich volledig verliezen in de (on)mogelijkheden van deze tijd. Of je verheerlijkt vroeger, alsof het toen allemaal paradijselijk was en de zondeval pas zo’n twintig jaar geleden plaatsvond. Maar dat doet geen recht, zowel niet aan vandaag als aan vroeger. Tramper is eerlijker. Hij beschrijft waar zegeningen te zien zijn, dat niet alle verandering achteruitgang is. Tegelijk legt hij scherp de vinger bij de prijs die we voor bepaalde vooruitgangen betalen. Hij noemt dat ergens ‘de kleine lettertjes in het testament’ (p.33). Tijd als beperking in plaats van ruimte. Schaalvergroting als ongenadige dynamiek. Virtuele verbondenheid die onvrij maakt. De druk om succesvol te worden, waardoor lijden er niet meer mag zijn. Je merkt dat Tramper weet waar hij over schrijft. Hier schrijft een pastor, die samen met de mensen om hem heen de tijd wil wegen en wegen wil zoeken vooruit. Nergens wordt het een droog verhaal van bovenaf. Hij deelt zijn gedachten, alsof je samen een boswandeling maakt (dat maakt het lezen soms wel wat vermoeiend: je moet soms wat mee van de hak op de tak). Ontspannen, ruimte makend voor jou en jouw werkelijkheid, maar niet bang confronterende vragen te stellen.
Vanuit zijn cultuuranalyse komt ds. Tramper met een tegenbeweging. Je hoeft je niet rücksichtslos over te geven aan de dwaze dynamieken van deze tijd. Een ánder levensritme is mogelijk. Eentje waarin tijd een zegen is en geen vloek, waarin tijd ruimte maakt in plaats van een beperking blijft. Een levensritme van bewuste aandacht, van rust en stilte, van eenvoudigheid, van oog en hart hebben voor het leven. Een pleidooi dat weldadig aanvoelt. Dít is het leven dat je al die tijd diep van binnen zoekt. Met praktische tips en hints zet Tramper je op het goede spoor.
Het boek loopt uit op een prachtige epiloog. Ds. Tramper leert ons wachten. Hij noemt het ‘Verwonde kennis. Meditatief leven in moeilijke tijden’. Hij ziet jongere generaties vluchten voor lijden, uit angst voor wat lijden kan doen. Maar zo kun je simpelweg niet leven. Het leven, en ook het leven met God, is geen doorlopend feest. Je hebt een houding van wachten nodig, een permanente oefening in geduld. Aan de hand van Jozef en zijn eigen leven brengt de auteur dat ontroerend dichtbij. Het hart van je leven is niet dat wat je zelf hebt opgebouwd of bereiken gaat. Je valt uiteindelijk terug op de beloften van God. Op wie Hij is, wat Hij deed, wat Hij doen gaat. Alleen je daaraan verliezen, soms tegen alles in, is wat daadwerkelijk rust en ruimte geeft.
Ds. Tramper schreef een prachtig gespreksboek. Om meditatief te lezen voor jezelf, om uit te delen en te bespreken met anderen. Brandstof voor een tegenbeweging, die ons ánders in deze wereld zet. Met een eerlijker perspectief, een meer ontspannen leven, en een hoop die de omstandigheden doorstaat.