Boekbesprekingen
Prof. dr. A. Baars De Wedergeboorte. Zes Bijbellezingen. Uitg. de Banier, Apeldoorn, 190 blz.; € 16,95.
Het boek De Wedergeboorte komt voort uit bijbellezingen. Gelegenheid tot vragen stellen was daar ook. Voor andere gemeenten zijn dat wellicht bijbelgesprekskringen, of onder welk namen die bijeenkomsten ook gehouden worden. Prof. dr. A. Baars heeft het boekje niet als een systematisch praktisch theologisch betoog willen uitwerken, maar de oorspronkelijke vorm proberen te bewaren. Hij wil zich concentreren op de betekenis van het thema voor de praktijk van het geestelijk leven.
Het eerste hoofdstuk plaatst het thema in de kerkgeschiedenis van de Christelijke Gereformeerde Kerken, waartoe de auteur behoort. Actuele vragen rondom dit thema maken het boek lezenswaardig voor een breder lezerspubliek. Wat is wedergeboorte? Hoe weet ik dat ik echt een kind van God ben? Theologische begrippen als ‘veronderstelde wedergeboorte’, ‘tweeërlei kinderen van het verbond’, wedergeboorte in engere en in ruimere worden uitgelegd vanuit de Bijbel en ook onderbouwd vanuit de gereformeerde belijdenissen. De auteur maakt naar evangelische kringen een verwijt dat bij hen wedergeboorte als een bevel klinkt en de eigen wilsbeslissing te veel accent krijgt (p.30). Toch schrijft de auteur zelf op in hoofdstuk 2 (p.47) dat ‘verkondigd moet worden met het bevel om op te staan uit onze geestelijke doodslaap’.
Het geheimenis van de wedergeboorte wordt voor de lezers duidelijk ontvouwd in het tweede hoofdstuk. In het derde hoofdstuk volgt geloof als de eerste vrucht van wedergeboorte. Dat is een gave van God en geeft zekerheid over de vraag of je een kind van God bent. Een te sterke scheiding tussen wezen en welwezen van het geloof ontkracht het najagen van die zekerheid. God gebruikt ook de ‘gewone’ genademiddelen. Hoofdstuk 4 gaat over liefde. Mooier was geweest als de bijbeltekst ook het woord liefde had bevat. De hoop komt in hoofdstuk 5 aan de orde. Hoofdstuk 6 over wedergeboorte en geestelijke groei trekt wellicht de meeste aandacht. Een bijbelse opvatting wordt aangereikt, tussen te gemakkelijke invulling van het begrip en een koudwatervrees voor geestelijke groei (p.149).
Is, ondanks het uitgangspunt van de auteur, het boek toch niet te veel systematisch praktische theologie? Dat is wel iets wat we nodig hebben in onze tijd. Maar de vraag is of het boekje zijn weg vindt naar bijbel- en gesprekkringen. De hoofdstukken van zo’n dertig bladzijden zijn voor een bijbelstudieavond (te) lang. De uitgebreide duidelijke uitleg bij de bijbelteksten is mooi, maar het zijn in een hoofdstuk wel (te) veel teksten. Dit vergt dus heel wat van de lezer. In hoofdstuk 3 kom je wel drie keer dezelfde uitdrukking met Efeze 2:8 tegen. Aan het eind van ieder hoofdstuk wordt voor conclusies nog eens een lange samenvatting gegeven. Jammer genoeg zijn er geen gespreksvragen.
Voor wie zich wil verdiepen in de kernwoorden van het geloof, is dit boek in ieder geval heel geschikt. Dat ook jonge mensen verrast kunnen zijn hoe geloofsbegrippen als wedergeboorte zoveel zekerheid bieden voor het geloof, bleek mij onlangs bij een belijdenisgroep.