Calvijn en de catechese

Calvijn is de reformator die ons leert wat ook vandaag wezenlijk is voor een lerende gemeente. We leven in een heel andere context dan de gemeente in het Genève van de zestiende eeuw, toch hebben zijn uitgangspunten voor het leren blijvend betekenis.

De achtergrond van Calvijns passie voor catechese is dat de meeste gemeenteleden in Gèneve weinig of niets wisten van de Bijbel en de inhoud van het christelijk geloof. Dit feit hing samen met de visie van de Rooms-Katholieke Kerk dat persoonlijke kennis van de Bijbel en het geloof niet nodig is voor een leek, als hij maar gedoopt is en gelooft wat de kerk gelooft. Daar zet Calvijn het mes in.

Geloven heeft alles met kennis te maken. Zonder kennis kunnen we – behoudens bijzondere gevallen – niet geloven. Sterker nog, Calvijn omschrijft geloven als kennen wanneer hij in zijn Institutie zegt: ‘Het geloof is een vaste en zekere kennis van Gods welwillendheid jegens ons (…)’ (III.2.7). De catechese, bestaande uit op elkaar aansluitende leerprogramma’s vanaf de kindertijd, wordt een van de middelen waardoor de Heilige Geest het geloof wil werken. Dat heeft Hij bij de doop beloofd. Daarom gaat het in de catechese heel persoonlijk toe. Als het kind de inhoud van het christelijk geloof leert, gaat het niet om abstracte waarheden, maar om zijn eigen geloof in de drie-enige God, om zijn eigen relatie met Hem. Nodig om te delen in het heil van Christus.
Het doel van het geloofsleren wordt prachtig omschreven in de eerste twee vragen en antwoorden van de catechismus van Genève (1542).

Wat is het hoofddoel van het menselijk leven?
God te kennen.
Waarom zeg je dit?
Omdat Hij ons geschapen en in de wereld gebracht heeft om in ons verheerlijkt te worden.

 Dit leert Calvijn de kinderen na te zeggen als hun eigen geloofsbelijdenis. Dan gaat het om kinderen die gedoopt zijn. Je kunt daarom ook zeggen dat het doel van het geloofsleren is: leren leven als gedoopt mens. Weer anders: leren de relatie van God met jou als kind van zijn verbond te beantwoorden. Vandaar dat Calvijn niet alleen de kinderen aan het leren zet, maar alle generaties van de gemeente. Dus: levenslang leren van de geloofskernen in hun actualisering naar het alledaagse leven.