De kerk als drager van hoop
Wereldwijd heeft corona veel christelijke gemeenschappen gestimuleerd om meer creativiteit te tonen om kerk te zijn, solidariteit vorm te geven en te evangeliseren. Ook in Frankrijk heeft de pandemie een impuls gegeven aan de missionaire roeping van de kerk.
De coronacrisis heeft het bewijs geleverd dat het leven van christenen en hun betrokkenheid bij de kerk meer is dan alleen de zondagse viering. Ze heeft de kerk online zichtbaarder gemaakt en de kerk blijkt betekenisvoller in de praktijk van het dagelijkse leven.
Publieke erediensten
Frankrijk kruipt langzaamaan uit z’n derde lockdown. Versoepelingen zijn ingezet en als de daling van de coronacijfers zich voortzetten, zal Frankrijk volgende week weer ‘open’ zijn. Dankzij de Franse bisschoppenconferentie, die afgelopen november in gesprek is gegaan met de Raad van Staten over heropening van publieke erediensten, is het sinds afgelopen advent voor het eerst weer mogelijk om in Frankrijk kerkdiensten te beleggen. Binnen het kerkverband waarvoor ik als landelijk jeugdwerkadviseur werkzaam ben, de UNEPREF (Union des églises protestantes évangéliques de France), is het in sommige kerken nodig om van tevoren in te tekenen voor een kerkdienst, net als in Nederland. In andere gemeenten hoeft dat niet, gezien de grootte van het kerkgebouw en het kleine aantal gemeenteleden. Wel gelden ook hier hygiënevoorschriften zoals handen wassen, het dragen van een mondkapje en restricties wat betreft het aantal bezoekers. Een tijdje hebben we de ouderen moeten missen maar langzaamaan zien we hen weer vaker, omdat ze hun vaccinatie hebben ontvangen. Participatie van kinderen en jongeren in de zondagse eredienst is sinds kort weer toegestaan, net als zondagsschoolwerk en catechese. Kinder- en jeugdclubs moeten nog even wachten. Activiteiten buiten zijn echter wel toegestaan.
Feestelijk
Zo was ik getuige van een feestelijke pinksterdienst in de kerk van Le Mas d’Azil. De kerk was goed gevuld, we vierden samen avondmaal, de kinderen van de catechese participeerden door het zingen van liederen en het uitspreken van gebeden. Wat een vreugde dat dit weer mogelijk is. Mooi om de kinderen voor in de kerk met enthousiasme te horen en zien zingen: ‘Souffle, Souffle de Dieu, nous t’accueillons, viens purifier nos coeurs.’ (Geest van God, wees welkom en zuiver ons hart). Na afloop hebben we met de kinderen, hun ouders en gemeenteleden gepicknickt in een park en een prachtige spelmiddag beleefd. Stralende gezichten en ontspannen ouders. De kerk heeft als verbinder en drager van hoop een essentiële functie.
Nieuwe bezoekers
Het is bijzonder om te zien hoe de lockdowns toch ook in nieuwe kerkbezoekers hebben geresulteerd. Zo vertelt een tachtigjarige man, opgegroeid in een protestants gezin, dat hij na vijftig jaar afwezigheid weer een stap in de kerk heeft gezet. Sindsdien is hij iedere zondag trouw present. Het zien van een gesloten kerk tijdens de eerste lockdown bracht hem tot reflectie: ‘Voordat ik té oud ben en niet meer mobiel, wil ik terug naar de kerk, een plek waar ik me als jongere veilig heb geweten.’
Ook de 35-jarige Frederik is nieuw. Hij is verschillende keren getroffen door kanker en verbleef op de grens van leven en dood. In die heftige tijd deed hij de belofte dat hij bij herstel God daar iedere zondag voor zou danken. Sinds de kerk weer ‘open’ is, zit hij op zondag in de kerk. Ongemerkt blijft de kerk voor mensen een phare, een vuurtoren, een veilig baken in deze onzekere tijd, waarin men op zoek is naar zeker houvast, essentie van leven en troost en bemoediging.
Online aanwezig
Het afgelopen jaar is het merendeel van de UNE- PREF-kerken digitaal zichtbaar geworden op zondag. In eerste instantie via Zoom, maar de laatste maanden steeds meer via directe uitzending op YouTube en Facebook. Het heeft de drempel om een kerkdienst binnen te ‘stappen’ veel lager gemaakt en het bereik van luisteraars vergroot en verbreed.
Zo kijkt een van mijn buren vanuit nieuwsgierigheid van tijd tot tijd online mee en regelmatig leidt dat tot boeiende, inhoudelijke geloofsgesprekken. Recent liet ze me weten dat ze heel graag naar een ‘echte’ dienst mee zou willen gaan. Zo kunnen digitale diensten de fysieke kerkdiensten niet vervangen, maar mensen wel nieuwsgierig maken om meer te ontdekken over God en geloven.
Binnen het regionale jeugdwerk hebben we dankbaar gebruik gemaakt van de online mogelijkheden om verbonden te kunnen blijven met elkaar. Recent hielden we een drietal online bijeenkomsten voor de jeugd van Zuidwest-Frankrijk. Maar liefst veertig schermen waren verbonden en brachten zo de gemeentes Toulouse, Montauban, Agen, Saint- Girons, Clairac en Rodez met elkaar in contact.
Iedere keer deden er rond de vijftig deelnemers mee. Ondanks beeldschermafstand kunnen online samenkomsten toch verbindend werken. Deze digitale jongerengeneratie is het meer dan waard om in te investeren. We zien dan ook met verlangen uit naar de jongerenweekenden in september om deze jongeren weer face-to-face te ontmoeten, hen weer in de ogen te kunnen kijken en persoonlijk te spreken. Tot die tijd houden we elkaar online vast.
Trainingen
De afgelopen maanden is het UNEPREF-kerkverband gestart met online trainingen. Zo werden onder andere jeugdleiders getraind in geloofsoverdracht, waarbij ruim veertig schermen verspreid over heel Frankrijk verbonden waren. Het opdelen in kleine groepjes geeft de gelegenheid om andere deelnemers beter te leren kennen en met elkaar aan een opdracht te werken. Het bereik was veel groter dan de training jeugdwerk die vorig jaar februari nog ‘live’ kon plaats vinden. Online trainen heft reisafstanden op en maakt een training toegankelijker voor iedereen. Daarnaast is het eenvoudiger om sprekers van buitenaf in te schakelen.
Om de onderlinge band tussen predikanten en landelijke kerkelijk werkers ‘levend’ te houden, is er een tweewekelijks gebedsmoment via Zoom ingesteld. Dit moment van ontmoeting helpt om met regelmaat dagelijks leef- en werkuitdagingen te kunnen delen, alsook zorgen en verdriet. Verschillende deelnemers zijn zelf ziek geweest of hebben recent een familielid verloren. Het met en voor elkaar bidden versterkt de onderlinge (werk)band. Het meeleven met en betrokken zijn op elkaar is verdiept. En door deze online gebedsontmoetingen heb ik diverse collega’s en hun leef- en werkcontext beter leren kennen en zijn nieuwe projecten ontstaan die gerealiseerd kunnen worden zodra de situatie rond corona dit weer toelaat.
Richtingwijzer
De sluiting van kerken tijdens de coronapandemie heeft kerken gedwongen om op nieuwe manieren te functioneren, om (digitaal) open te blijven en kerk te zijn. Covid-19 heeft opnieuw bevestigd dat de kerk niet binnen muren leeft; zij bestaat uit de mensen van God die, in de kracht van de Heilige Geest, leven en verlangen naar Gods heerschappij in de wereld. Het Koninkrijk van God is het primaire missionaire perspectief van de kerk, terwijl we blijven bidden voor en werken aan Gods vrede, gerechtigheid en liefde op aarde. De kerk is een teken en symbool van en richtingwijzer naar dat Koninkrijk, zoals het uit de wereld wordt geroepen en de wereld in wordt gezonden om de aanwezigheid van God te zijn.