De kleine dingen willen zien
Ds. B. Coster liet zich de afgelopen dertig jaar niet ontmoedigen in het ‘zeer seculiere’ Spanje. Hij probeerde het Spaanse protestantisme een eigen identiteit te geven door de verbinding met het gereformeerde protestantisme sterker te maken. ‘Wie hier werkt, moet de kleine dingen willen zien.’
De predikant is er duidelijk over: de afgelopen dertig jaren in Spanje waren soms zwaar, maar ze verrijkten zijn leven.
Hoewel ds. Coster in november met zijn vrouw terugkeerde naar Nederland, bevinden zij zich tijdens het interview, dat plaatsvindt via Zoom, weer in Spanje. Ze logeren in de bijbelschool in Castelldefels, waar hij voorlopig nog regelmatig zal lesgeven. Hij formuleert bedachtzaam, zijn woorden wegend. Soms starend naar het plafond, of uit het raam, met uitzicht op de Middellandse Zee.
Verlangen
In 1992 vertrok het gezin Coster met vijf kinderen, de oudste was elf, naar Spanje, waar later de jongste geboren zou worden. ‘We hadden het verlangen om God te dienen op een plek waar Hij ons zou brengen. We kwamen in contact met Oost-Europa en daar gingen onze ogen open voor het werk in Gods Koninkrijk in het buitenland. Oost-Europa lag eigenlijk voor de hand als werkterrein. Maar een vacature bij de SEZ kwam op ons pad. Zij zochten iemand uit het onderwijs voor werk in Spanje en ik was geschiedenisdocent en studeerde theologie. Ons profiel paste bij de wensen van het bestuur. Verder was het een niet-gespecificeerde opdracht. Ik begon met het geven van bijbelcursussen die de SEZ had opgezet, en groeide in het werk.’
Toen ds. Coster naar Spanje vertrok, was het doel duidelijker dan de verwachtingen. ‘Het doel was God dienen op de plek waar Hij ons wilde hebben. En dat gebeurde door de SEZ, die ons nodig had in Spanje. Maar de verwachtingen… Je hoopt natuurlijk dat je dienstbaar mag zijn en ik hoopte ook werkelijk dat ik weer les zou kunnen geven.
Het vraagt van een zendingsorganisatie grondige kennis van het werkterrein om te voorspellen waar iemand wel of niet dienstbaar kan zijn. Dat voorwerk is voor vruchtbaar zendingswerk héél erg belangrijk, en dat had beter gekund. Daarvan beschuldig ik niet de zending, ik constateer dat ook bij onszelf. Dat maakte de periode 1993/1994 wel tot zware jaren. In 1994 stonden andere deuren open dan we tevoren verwacht hadden. Daar heb ik gebruik van gemaakt en daardoor is ons leven toen ook bepaald. Dat was leiding van God, ja.’
Identiteit
‘In 1994 werd ik aangenomen bij de avondschool waar ik nu nog lesgeef. Deze opleiding is vergelijkbaar met de Nederlandse cursus Theologische Vorming Gemeenteleden. Vanuit contacten die ik daar had, kwam ik in aanraking met andere theologische scholen, ook afstandsonderwijs. Later ben ik als docent betrokken geraakt bij een theologische dagschool, twaalf jaar als lid van de directie.’
Is er de achterliggende jaren veel veranderd?
‘Eigenlijk niet. Het Spaanse protestantisme heeft nog altijd hulp van buitenaf nodig, zowel financieel als wat betreft beschikbare theologen. Er is wel groei, maar die is afhankelijk van de immigratie van (Spaanstalige) Zuid-Amerikaanse christenen. Er komen hier ook evangelische christenen uit Zuid- Amerika studeren. Gisteravond zaten wij met een groepje van ongeveer tien studenten te eten, er zat één echte Spanjaard aan tafel…’
Als docent heeft ds. Coster ‘altijd geprobeerd de lijn naar het historische protestantisme te versterken, door terug te gaan naar de oorspronkelijke belijdenissen van het protestantisme. Ik leg verbinding met de Westminster Confessie, de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Dordtse Leerregels en de Heidelbergse Catechismus, om de oorspronkelijke definities van het geloof naar boven te halen. En het verbazende is dat studenten mij daar dankbaar voor zijn. Ik probeer de verbinding met het Europese protestantisme sterker te maken om het Spaanse protestantisme meer een eigen Europese identiteit te geven.’
Behalve docent was Coster ook gemeentepredikant in Mataró, ‘een kleine, gereformeerde denominatie. Mijn vrouw en ik waren een pastoraal team en hebben deze kerk onbezoldigd mogen dienen. Ik ben er in 2005 door de Spaanse gereformeerde kerken bevestigd als predikant en was ongeveer tien jaar co-pastor. Totdat ik in 2014 van de ene op andere dag de verantwoordelijkheid als pastor van de kerk kreeg toebedeeld, als gevolg van een crisissituatie.’
Rijk
In een interview (RD, 1998) sprak ds. Coster over het ‘voorrecht van een gereformeerd evangelist.
Een arminiaan die het zaad gestrooid heeft, moet gaan worstelen om het tot wasdom te brengen. Ik mag gaan slapen.’
Kijkt u met die ontspanning ook terug op uw werk in Spanje?
Lachend: ‘Dat komt bij Spurgeon vandaan. Eh… ik verláng wel naar deze ontspannen houding. Ik hoef me geen zorgen te maken over wat ik achterlaat. Wat ik me wel elke dag moet afvragen, is of ik mijn werk goed gedaan heb. Vanmorgen lazen we de dagtekst uit Lukas 16. ‘Degene die in het heel weinige getrouw is, zal ook in het grote getrouw zijn. En degene die in het heel kleine onrechtvaardig is, zal ook in het heel grote onrechtvaardig zijn.’ Als je in Spanje werkt, moet je accepteren dat je predikant van een kleine kerk bent. Soms waren er heel weinig mensen in de kerk, soms was er niemand. Daar moet je tegen kunnen, en niet ontmoedigd raken door het kleine van het werk. De tekst van deze morgen bemoedigde ons daarom. Kijk niet naar de aantallen…’
Ds. Coster vertelt over ‘mannen die wonderlijk hersteld zijn na een periode van verslaving en nu een krachtig Evangelie prediken. Dat is geen regel, maar uitzondering. Er is in de gemeente een man die in de wanhoop van zijn leven via internet preken is gaan luisteren van onze kerk. Hij is naar de kerk gekomen en lid geworden. Een moslimjongen uit Mali, die op 19-jarige leeftijd een ongeluk kreeg en daardoor een dwarslaesie opliep, heeft de Heere Jezus leren kennen en werd in 2009 gedoopt. We zijn diep onder de indruk van zijn geloofsgetuigenis in een volstrekt seculiere omgeving. Dit zijn de dingen die ons leven niet groot, maar wel rijk gemaakt hebben.’
Kinderen
‘Met de kinderen is het, dank aan God, goed gegaan. Afgelopen oktober waren ze allen in Spanje om als gezin afscheid te nemen van dit land waar ze opgegroeid zijn. Ze kijken terug op een goede tijd.
Door hen hadden we op een natuurlijke manier gemakkelijk contact met de buurt en het dorp waar we woonden.
We waren een hecht gezin, daardoor konden we veel aan. De kinderen begrepen ook heel goed dat we daar in een andere situatie zaten dan in Nederland, met andere eisen. Ze waren loyaal aan ons werk, leverden op hun manier ook een bijdrage aan bijvoorbeeld het zondagsschoolwerk of muzikale begeleiding. Maar we hebben hen bewust niet verantwoordelijk gemaakt voor ons werk.
Zij zijn allen op ongeveer achttienjarige leeftijd teruggegaan naar Nederland om te studeren. Daar hebben ze zich weleens wat vreemd gevoeld, maar ze hebben veel te danken aan de contacten op christelijke studentenverenigingen.’
Toekomst
Hoe ziet ds. Coster de toekomst? ‘Wij hebben gelukkig een goede gezondheid en hopen er voor onze kinderen te kunnen zijn. En ik heb mij op verschillende manieren gemeld in de kerk om dienstbaar te blijven. Dat betekent dat ik uitnodigingen om te komen preken, in wat voor gemeente dan ook, aanneem. En we voelen ons sterk betrokken op het noorden van het land, misschien kan ik daar wat betekenen. We willen God graag dienen, hoe dan ook. En als Hij ons daarvoor tijd, leven en gezondheid wil geven, zijn we daar dankbaar voor.’ Eén ding wil de predikant nog kwijt. ‘Ondanks de kleine en zwakke structuren van het Spaanse protestantisme hebben we wel de vitaliteit ervan ervaren. Als ik in Nederland dienstbaar mag en kan zijn, dan zou ik die vitaliteit graag meenemen. Ik weet niet hoe… misschien uitstralen… Mee willen nemen, ja, ja… Die wat pessimistische sfeer in de Nederlandse kerken, daar kan ik niet zo heel goed tegen. Laten we goede moed blijven houden.’
Spaanse Evangelische Zending
De Spaanse Evangelische Zending (SEZ) is een kleine, interkerkelijke, reformatorische zendingsorganisatie, die sinds 1952 werkt in Spaanstalige landen, met name Spanje en later ook Cuba. Doel is het geven van bijbels onderwijs, door middel van bijbelcursussen, lessen op theologische scholen, verspreiding van lectuur, pastorale en diaconale hulp.
Ds. Berend Coster, vanaf 1992 in Spanje werkzaam voor de SEZ, was docent op de theologische opleidingen het IBSTE (Castelldefels), het CEEB (Barcelona) en het CEIBI (Santa Cruz de Tenerife). Ook diende hij met zijn vrouw de gemeente in Mataró. In november 2022 ging de predikant (sinds 2012 proponent in de Protestantse Kerk) met pensioen. Zaterdagmiddag 1 april neemt hij in de hervormde kerk van Rouveen DV afscheid van het zendingswerk. Meer info via sez.st.