blog

Aan het einde van het jaar 2015

De moed van Merkel

Bij het nadenken over de genadetijd die God ons in 2015 gegeven heeft, over een gistende wereld en een kwetsbare kerk, kwam ik bij de woorden van ds. H.G. Abma: ‘Onverdraagzaam zijn de mensen die niet weten wat een verbroken hart en een verslagen geest zijn, schrijft drs. P.J. Vergunst

Bij het nadenken over de genadetijd die God ons in 2015 gegeven heeft, over een gistende wereld en een kwetsbare kerk, kwam ik bij de woorden van ds. H.G. Abma: ‘Onverdraagzaam zijn de mensen die niet weten wat een verbroken hart en een verslagen geest zijn.’

Onverdraagzaamheid kom je overal tegen. In de meest radicale vorm uiteraard bij hen die anderen naar het leven staan. Haat ligt dicht bij moord – en 2015 was het jaar waarin het optreden van radicale terroristen dit liet zien, waarin de terreur onze leefwereld naderde. De maand januari was een week oud toen twaalf mensen als gevolg van een aanslag op het satirische tijdschrift Charlie Hebdo in Parijs de dood vonden, gevolgd door een gijzeling in een Joodse supermarkt.

En dan vorige maand, die vrijdagavond waarop in de Franse hoofdstad vijf terroristische aanslagen plaatshadden, 129 doden als gevolg. De westerse wereld rouwt – maar niet heel lang, want de optredens van de ‘Eagles of Dead Metal’ moeten doorgaan. En onze premier, Mark Rutte, reageert met een toespraak waarin hij verwoordt dat de vrijheid niet alleen voor de aangename mening is. ‘Vrijheid is er ook voor vlijmscherpe en onwelgevallige kritiek, voor scherpe verschillen en bijtende spot. Dat is het wezen van de democratie en tegelijkertijd de kern van echte vrijheid.’ Ja, is dát verdraagzaamheid, dat je bijtende spot van de ander accepteren moet?

‘Mein Kampf’

Het jaar 2015 heeft ons geleerd dat de ongelimiteerde vrijheid van het liberale denken niet als bindmiddel van de samenleving dienen kan. Dat geldt evenzeer voor de ideologie van de man die onlangs voor de derde keer politicus van het jaar werd, Geert Wilders, die scherp ageert tegen de Europese Unie, de multiculturele samenleving en de islam. Acht jaar geleden riep de PVV-leider op tot een verbod van de Koran, het ‘islamitische Mein Kampf’.

Hoe kwetsbaar de link naar het boek van Adolf Hitler is, bleek vorige maand, toen de literaire schrijver Dimitri Verhulst het ‘merkwaardig noemde dat de Bijbel met al zijn verhalen over volkerenmoord in hotelkamers ligt, terwijl Hitlers Mein Kampf verboden is’. Als kennis ontbreekt en woorden niet meer in een religieuze en culturele context geplaatst worden, is het gemakkelijk scoren. Waar mensen als Verhulst op de late avond vrij toegang hebben tot allerlei tv-praatprogamma’s, ben je niet meer verbaasd als iets later blijkt dat slechts dertien procent van de Nederlanders nog vertrouwen in de kerk heeft.

Persoon van het jaar

Ondertussen leven we in een angstige wereld, onvoorspelbaar. Een levensbeschouwelijk kader van waaruit we denken en leven, ontbreekt. Veelzeggend over het verlangen naar veiligheid en een morele orde is het feit dat de Duitse bondskanselier Angela Merkel deze maand door Time Magazine gekozen is tot ‘persoon van het jaar’.

Op basis van haar optreden in de crisis in Griekenland, haar strijd tegen IS én haar humanitaire insteek ten opzichte van de vluchtelingen heeft de Duitse regeringsleider laten zien wat tolerantie is. ‘Je verliest niets als je je open stelt voor een ander’, zei ze deze maand in een toespraak. En ook: ‘Laten we de moed hebben om te zeggen dat we christen zijn.’ Merkel vroeg een en andermaal aandacht voor de Bijbel.

Eigen begeerten

Zouden de woorden en de daden van Merkel, dochter van een lutherse predikant, ermee te maken hebben dat zij haar eigen hart leerde kennen? Zou haar jeugd in het voormalige en onvrije Oost-Duitsland haar de werkelijke waarden in het leven geleerd hebben? Verdraagzaam zijn die mensen die wél weten van een verbroken hart en een verslagen geest, sprak ooit ds. Abma.

Gods Woord leert ons dat het hier gaat om mensen van wie de eigen begeerten gesneuveld zijn. In ons persoonlijk leven geldt dit, maar zou het niet evenzeer opgaan voor een volk als het Duitse, met zijn bewogen twintigste-eeuwse geschiedenis? Als ik het optreden van Merkel volg, beantwoord ik deze vraag voor haar positief. Onder Israël volgde op de belijdenis ‘dat een gebroken geest voor God een offer is, dat de Heere een verslagen hart niet verachten zal’ (Psalm 51) het gebed om de opbouw van de muren van Jeruzalem. Verootmoediging hoort zo bij het opbouwen van een samenleving.

Godsregering

Ja, God woont bij de nederige van geest (Jes.57). En waar dit in Jesaja 66 in andere bewoordingen opnieuw klinkt, zegt de HEERE ook dat de hemel Zijn troon is, en de aarde de voetbank van Zijn voeten. Zonder de belijdenis van de Godsregering kunnen we het jaar 2015 niet duiden, kunnen we het niet afsluiten en geen nieuw jaar ingaan. Zowel voor ons volk als voor elk mens persoonlijk gelden de woorden van Psalm 11: ‘De troon van de HEERE is in de hemel; Zijn ogen aanschouwen, Zijn oogleden beproeven de mensenkinderen.’

Dat betekent ook dat de Heere zíet: het verdriet, het onrecht, het lijden. Dat is een troostvolle gedachte. Bij alles wat ons overkomt, wat ons overkomen is, zijn we geen speelbal van de omstandigheden, dobberen we niet rond op de golfjes van dit bestaan, maar is er Eén Die ons leven leidt, Die ons kent als onze naam althans geschreven staat in het boek des levens.

Gods register

Dat boek des levens wordt ook wel het register van God genoemd, een register waarin Hij alles bijhoudt. Al in Exodus 32 lezen we erover, als de HEERE tegen Mozes zegt: ‘Wie tegen Mij zondigt, zal Ik uit Mijn boek schrappen.’ En, tot troost van degenen die God toebehoren: niet alleen je naam staat genoteerd, God weet ook van jouw leven, van hoe het gaat. Denk aan de woorden uit Psalm 56: ‘Ú hebt mijn omzwervingen geteld; doe mijn tranen in uw kruik. Staan zij niet in Uw register?’

Veel van wat dit jaar gebeurde, zijn wij met elkaar vergeten. Wie denkt nog aan die vrouw die in september vanwege de onverdraagzaamheid in Amerika een week in de gevangenis verbleef, omdat ze weigerde een huwelijksakte te geven aan mensen van hetzelfde geslacht? Veel erger nog: wie herinnert zich de 147 Keniase christelijke studenten die in de dagen voor Pasen op een universiteit afgeslacht werden? Het gebed dat toen klonk – ‘O, God, hoor onze klacht en heel ons land, Kenia’ –, het is opgeschreven in Zijn boek, bewaard in Zijn register.

Van de troon

Zijne koninklijke hoogheid de Mens – die zichzelf deze status gaf – moet van de troon, moet leren wat buigen voor de Allerhoogste is, bukken voor de levende God. In die strijd komen er vurige pijlen van de boze op de kerk af – en ook op Israël, Zijn volk. Gods antwoord? Zijn verdraagzaamheid en lankmoedigheid, waardoor het Evangelie verkondigd blijft worden, ongehinderd. Want het Woord van God is niet gebonden.

Vrijblijvend is deze verkondiging van het Woord niet, integendeel. Dat zal ook de boodschap geweest zijn van de dienaars van het Woord die het voorbije jaar afgelost zijn van hun aardse post, wiens werk we in liefde gedenken.

-ds. C. van Schoonhoven, overleden op 24 januari (83 jaar);

-ds. W. van Hennekeler, overleden op 15 april (91 jaar);

-ds. K.J. Jansen, overleden op 23 april (83 jaar);

-dr. C.G. Geluk, overleden op 16 september (70 jaar);

-ds. J. Mostert, overleden op 19 november (91 jaar);

Daarbij denken we op deze plaats ook aan mr. G. Holdijk, op 30 november overleden, die 32 jaar lid van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond was en die op basis van hetzelfde Woord zijn taak als volksvertegenwoordiger in de Eerste Kamer en in de provincie jarenlang vervulde.

Dag van het heil

Medearbeiders van God, dat waren zij allen. Daarover spreekt Paulus in 2 Korinthe 6. Waarom? Omdat het ‘nu de tijd van het welbehagen is. Zie, nu is het de dag van het heil!’ De apostel benadrukt dit, omdat je in dit heden der genade het Woord blijkbaar ook tevergeefs horen kunt.

Onder die hoogspanning heeft de verkondiging van het Evangelie plaats, ook in het jaar onzes Heeren 2016. Als God het geeft.

P. J. Vergunst

P.J. Vergunst is hoofdredacteur van De Waarheidsvriend