De pioniersreis

Anderhalf jaar trek ik op met de twaalf pioniersplekken die zijn verbonden met de protestantse gemeente Amsterdam (PKA), vertelt ds. B.J van der Graaf.

Ze zijn heel verschillend, qua vorm maar ook qua theologie. Dat levert de nodige uitdagingen op.

Het was voor mij een spannende vraag of het me vanuit mijn eigen identiteit zou lukken (en gegeven zou worden) vertrouwenspersoon van de Amsterdamse pioniers te worden. Inmiddels geloof ik dat ik daar ‘ja’ op kan zeggen, vooral omdat ik me als coach consequent richt op de overtuigingen en praktijken van de pioniers. Het gaat immers om hún project, waarvoor zíj zich geroepen weten.

Uiteraard heb ik voortdurend mijn eigen gedachten en soms bedenkingen bij wat ik zie en hoor, maar die zet ik om in vragen die hén helpen ontdekken of wat zij doen en geloven vruchtdraagt. Ik ben bijvoorbeeld ook nieuwsgierig wat het oplevert om vanuit een meer vrijzinnig perspectief te pionieren.

Verdiepend

Het interessante is dat alle pioniers al gauw ontdekken dat hun eigen geloof door het pionieren fundamenteel op de proef wordt gesteld. Dat leidt tot verdieping en zelfs tot wat ik bekering zou willen noemen. Een van mijn pioniers had, toen ze begon (het grootste deel van de Amsterdamse pioniers is vrouw), veel vragen over Jezus. In de gesprekken met de zoekers die zich bij de gemeenschap voegden, herontdekte ze Zijn betekenis voor zichzelf en voor het werk. Nu probeert ze Hem nadrukkelijk in het midden te stellen en te houden.

Een andere pionier ondekte de betekenis van het ambt. Hij begon als projectleider, maar omdat de buurt hem als buurtdominee ging zien, noemt hij zichzelf nu ook zo. Een derde voorbeeld: de meeste projecten beginnen als netwerk, maar komen al snel voor de vraag te staan of en hoe er een gemeenschap kan ontstaan en wat het betekent een christelijke gemeenschap te zijn.

Vervreemdend

Kortom, pionieren is soms een beetje exotisch en voor een doorsnee kerklid vreemd of zelfs vervreemdend. Maar gedurende de (pioniers)reis komen uiteindelijk dezelfde vragen naar boven waar ik in mijn eerste gemeenten, Hulshorst en Gouda, ook voor kwam te staan: Wat is het Evangelie, hoe verbinden mensen zich daarmee, hoe vormen we een gemeenschap, hoe gaan mensen bijdragen en meedoen, hoe geven we geestelijk leiding?

Dit is precies het idee achter wat we vanuit het landelijke begeleidingsteam voor de pioniersplekken de pioniersreis zijn gaan noemen. In een model samengevat omvat deze reis vijf stadia: luisteren (naar de context, naar God, naar de kerk, naar jezelf en je team), liefhebben en dienen, gemeenschap bouwen, geloof delen en kerkzijn ontdekken. In Engeland deden pioniersplekken de ervaring op dat de pioniersreis vaak zo verliep en het is onze hoop en verwachting dat dit ook in Nederland zo kan en zal gaan. 

Inspirerend

Ik vind het inspirerend en bemoedigend om in twee verbanden dominee te zijn: in een bestaande gemeente, de Jeruzalemkerk, en in een beweging van pionieren. Al jarenlang word ik geïnspireerd door de verbondenheid met het kerkplantingsnetwerk City to City, ontstaan vanuit de kerk van Tim Keller in New York. Telkens merk ik dat het bestaande werk verrijkt wordt vanuit het nieuwe, maar ook dat pioniersplekken niet zonder de bestaande kerken kunnen. Ik geloof – mét City to City en met onze Protestantse Kerk – dat het voor de toekomst van de kerk van groot belang is dat er een beweging van oude en nieuwe gemeenschappen ontstaat, die voor steeds nieuwe mensen vorm geven aan het Evangelie.

Geldt dit ook voor de bible belt? Op veel plekken zal de urgentie misschien nog niet gevoeld worden, maar ik ben ervan overtuigd dat die er wel zal komen. Ik ben er echter voorál van overtuigd dat de motivatie om te gaan pionieren geen negatieve moet zijn. Volgens het Evangelie is het God Zelf die een beweging van het Evangelie is begonnen, in Israël en in Christus, door de Geest naar alle volken. Het boek Handelingen lees ik steeds meer als een beloftevol verslag dat hetzelfde Evangelie in allerlei contexten tot nieuwe christelijke gemeenschappen leidt. Dat biedt, zo geloof ik, voor stad en land de ruimte om het bestaande te koesteren en het nieuwe te laten ontstaan.

Waar pioniersplekken precies toe leiden, is nog niet zeker. Daarom heet het ook pionieren. Maar zeker is dat de Geest van Pinksteren ook in onze tijd de weg vindt en mensen op ongedachte manieren verbindt met het Evangelie van Christus.

Lees ook de andere artikelen in De Waarheidsvriend van 17 juni 2016. (We hebben momenteel een mooi aanbod voor nieuwe abonnees.)