Diagnose
Dat nare gevoel van leegte proberen we te dempen door excessief te consumeren en te ‘genieten’, waardoor we ons steeds leger gaan voelen
Wat als Christus niet geboren was? Opeens stuitte ik op die vraag, midden op een dag dat ik met andere dingen bezig was. De vraag bleef haken en gaat al een paar weken met me mee. Wat als…?
Psychiater Esther van Fenema geeft in haar nieuwe boek Het verlaten individu een pijnlijke diagnose van onze tijd. Komt het omdat ze veelvuldig de Bijbel citeert dat haar boek enthousiast ontvangen wordt in christelijke kring? Of moeten we gewoon eerlijk zeggen dat wij ons herkennen in haar analyse?
Het verlaten individu is volgens Van Fenema overal. ‘We lijden aan eenzaamheid, onzekerheid en somberheid, en voelen vertwijfeling en angst. We worstelen met tal van psychische klachten, die veelal terug te voeren zijn op zingeving en vooral het gebrek eraan: leegte. Dat nare gevoel proberen we te dempen door excessief te consumeren en te ‘genieten’, waardoor we ons steeds leger gaan voelen en in een negatieve, vicieuze cirkel terechtkomen.’ Zeven hoofdzonden staan centraal: hoogmoed, luiheid, hebzucht, onmatigheid, lust, woede en afgunst. Eén ultieme hoofdzonde ontbreekt echter volgens Van Fenema: leegte. ‘We verliezen de ander uit het oog, stellen geen veilige grenzen en we houden ons blind voor de consequenties van ons gedrag’, aldus de auteur. We zijn kwetsbaar, zondig en ook slachtoffer. God creëerde de wereld vanuit leegte en wij blijken het vermogen te hebben haar weer af te breken.
Geen blijde boodschap, dit boek. Eerder een pijnlijke diagnose waarvoor geen medicijn is, waarnaar de auteur ergens nog lijkt te zoeken. Waar is een uitweg, een hoopvol verhaal om ons te redden uit de misère waarin we terechtgekomen zijn? Desgevraagd zegt ze zoekend, in een interview: ‘Neem verantwoordelijkheid voor de keuze die je maakt. Een beetje discipline, een beetje streng zijn voor jezelf.’
Het zijn de eerste weken van het nieuwe kerkelijk jaar, en de laatste van de zwangerschap van Maria. Er gaat iets nieuws gebeuren. We wachten er met spanning op. De Zoon van God kwam onze leegte binnen. De Baby in die stal wist al van onze zonden nu, maar ook van ons verlangen. Kom, laten wij aanbidden, die Koning!