ds. P.J. Stam
‘ Jezus alleen. Jezus overal. Jezus altijd.’ Het zijn gevleugelde woorden van ds. Pieter Johannes Stam. Het tekende vorm en inhoud van zijn preken: christocentrisch en christologisch, gericht op de harten van zijn hoorders. In de nacht van 26 januari overleed hij na een ernstige ziekte. Hij mocht ingaan in de vreugde van die Heere Die hij zoveel jaren gediend had.
Roeping
Pieter Johannes Stam werd op 16 juli 1951 geboren in Vlaardingen als vijfde van zeven kinderen. Van kinds af aan kreeg hij van zijn moeder de liefde voor God en Zijn dienst mee. Zij hield hem ten doop in de Bethelkerk. Komend uit een zeemansgeslacht wilde hij hofmeester worden op een passagiersschip. Het liep anders.
Op Pinksteren 1968 werd hij zó geraakt door onder andere een preek van ds. Jac. van Dijk dat hij zich geroepen wist tot het ambt van predikant. Nuchter als zij was, zei zijn moeder: ‘Als je dat volgend jaar om deze tijd nog steeds wilt, kom je maar terug.’ Dat gebeurde! Terwijl de revolutiegeest rondwaarde en het Maagdenhuis in Amsterdam bezet werd, bevestigde de Heere zijn roeping. Via gymnasium en vooropleiding kon hij in 1978 theologie gaan studeren aan de Rijksuniversiteit Leiden. Inmiddels was hij zo’n drie jaar getrouwd met Els Vermaat uit Barendrecht, zijn ‘Goudelsje’. Hun huwelijk werd gezegend met twee dochters en drie zonen.
Ter Aar en Katwijk
Toen hij afstudeerde, openbaarde zich een bloedziekte bij Pieter Stam. In zijn beenmerg werden te veel rode bloedlichaampjes en bloedplaatjes aangemaakt. Het zou zijn verdere leven steeds meer beïnvloeden, maar een beroep stond het niet in de weg. In november 1985 bevestigde ds. A. de Reuver hem in Ter Aar en vier jaar later volgde Katwijk aan Zee, waar hij bevestigd werd door ds. N. Kleermaker. In Katwijk is hij bijna twintig jaar predikant geweest. Zijn ziekte dwong hem uiteindelijk tot het aanvragen van vervroegd emeritaat. In juni 2009 preekte hij afscheid met de woorden van Psalm 72:20.
Mijn schoonvader – ik ben met zijn oudste dochter getrouwd – was een kleurrijk mens. Scherp en afsnijdend, gunnend en vol liefde wist hij de ziel van mensen te raken. Genuanceerd én ongenuanceerd. Dat had hij van Kohlbrugge geleerd. Hij heeft zich altijd verwant gevoeld met de negentiende-eeuwse prediker van Elberfeld. Tijdens de rouwdienst memoreerde een van de sprekers, ds. G.M. van Meijeren uit Zeist, zijn beeldende manier van preken: ‘Een paardenvijg in een doosje bezet met diamanten blijft nog altijd een paardenvijg.’ Van uiterlijke vroomheid moest Pieter Stam niet zoveel hebben… Tegelijk wist hij met zoveel liefde Christus te schilderen dat hij ook mensen aan de randen van de kerk aansprak. Dat hij zich juist met hen verbonden wist, zal, naast de leer van de rechtvaardiging van de goddeloze, ongetwijfeld ook te maken hebben gehad met het feit dat zijn vader op afstand stond van het geloof. Hoe biografie en theologie in elkaar kunnen grijpen…
Naast Kohlbrugge was ook dr. Willem Aalders een grote ‘held’. Over hem schreef Pieter Stam na zijn emeritaat een boek van bijna 500 pagina’s: Het oog omhoog, het hart naar boven. Van Aalders leerde hij kritisch te zijn op de cultuur en met het Evangelie te staan in deze apocalyptische tijd en als Maranatha-mens gericht te zijn op de eeuwigheid.
Stervenskunst
Op 18 september 2022 preekte hij voor de laatste keer; een week later bleek hij ongeneeslijk ziek te zijn. Hij wist zich veilig achter het bloed van het Lam. Zo getuigde hij ook in updates die hij familie, vrienden en bekenden toezond. Daarin beoefende hij de stervenskunst: het afscheid nemen van het leven en, tot zijn verdriet, van zijn geliefden en het toeleven naar het ‘bevorderd worden tot hoger heerlijkheid’, zoals op zijn rouwkaart staat.
Zijn vriend ds. B.H. Weegink ging voor in de rouwdienst in Oude Kerk van Katwijk, waar hij zo vaak preekte en zoveel huwelijken bevestigd had. De woorden uit Mattheüs 17:8 en een witte kist met een palmtak daarop getuigden van Pieters gaan tot de bruiloft van het Lam. Of, zoals Kohlbrugge het verwoordde in zijn beroemde schedelpreek: ‘Ik lig hier buiten op het kerkhof, nochtans ben ik in het Paradijs! Al het lijden is vergeten! Dat heeft Zijn grote liefde teweeggebracht, toen Hij voor ons Zijn kruis droeg en uitging naar Golgotha.’