blog

Duurzaam in de politiek

In 335 Nederlandse gemeenten stemmen we komende woensdag voor de gemeenteraad. Veel politieke partijen zetten in op duurzaamheid – en terecht. Is het debat over de koopzondag daarmee naar een tweede plan?

Op drie na doet het CDA in al deze 335 gemeenten mee, en daarmee is het koploper. In 38 gemeenten dingen SGP en ChristenUnie samen naar de gunst van de kiezer. Het zijn deze twee partijen die mogen rekenen op de steun van een uiterst royale meerderheid van abonnees van De Waarheidsvriend, al is ook waar dat in sommige lokale situaties het CDA een orthodox karakter behouden heeft.

Het is goed dat de christelijke partijen elkaar versterken en dienen op elke plaats waar dit mogelijk is. De dienst aan de doorwerking van de geboden van God – tot welzijn van elk mens ons geschonken – wordt niet bevorderd als door botsende karakters, radicalisering van standpunten of het twijfelen aan elkaars integriteit een hyper-reformatorische of -evangelische variant op de kiezersmarkt komt. Wat moeten we met publiek uitgesproken teksten van lijsttrekker Florens van der Spek van ‘Jezus leeft’ als: ‘Jezus veranderde water in wijn, Hij deed geen water bij de wijn’ en ‘Mensen beloven in de politiek allerlei dingen, maar alleen Jezus maakt Zijn beloften waar.’ Dat is geen politiek bedrijven. 

Afsplitsingen

Het is de vraag of de samenleving eveneens verder komt met lokale afsplitsingen als de Urker Gereformeerde Partij of in Ede de Gereformeerde Beginsel Partij, welke laatste als kernboodschap heeft: ‘De samenleving verandert snel, en daarbij ook onze reformatorische zuil. Echter, God en de Bijbel verandert niet.’ In deze kringen heeft men de bekende uitspraak van een oud-voorzitter van de Gereformeerde Bond, prof. J. Severijn, over de spanning tussen ‘het absolute criterium van de eis van Gods wet en het relatieve criterium van de zedelijke draagkracht van het volk’ niet begrepen. In die spanning doet ook vandaag een christenpoliticus zijn werk, een spanning die groter dan ooit lijkt.

Nee, versplintering leidt tot niets, evenmin als het feit dat jonge christenen zich voor de kar van Geert Wilders en diens beroep op Joods-christelijke waarden laten spannen. Als een lokale lijsttrekker van de PVV die christen is, zegt dat ‘wij in de Eerste Wereldoorlog Belgen opvingen – dat vind ik normaal. We hoeven geen mensen uit het Midden-Oosten te helpen’, hebben we voor de verkiezingen in elk geval duidelijke taal gehoord. 

Samen én concurrent

Terwijl CU en SGP op veel plaatsen samenwerken, zijn ze elders min of meer elkaars concurrent. Ook dat is de politieke werkelijkheid. Terwijl de CU in Hardenberg acht van de 31 zetels bezet, gaat de SGP in deze gemeente voor het eerst meedoen. In Leiden kregen een CU’er en een SGP’er in 2014 een plek op de CDA-lijst, maar komen ze nu samen met een lijst.

In Amsterdam lukte dat laatste níet. Waar de CU al jaren aan de verkiezingen meedoet en aangaf niet helder te hebben wat de SGP wil met armoedebestrijding en duurzaamheid, zet de jonge lijsttrekker Paula Schot van de SGP anders in: ‘De stad kan wel wat meer zondagsrust gebruiken. Ik wil me inzetten voor de ondernemers die nu verplicht op zondag open moet zijn.’ Kortom, wie het dichtste bij je staat, legt soms een ander accent en is tot aan de verkiezingen soms ook je concurrent. 

Globalisering

Interessant is dat in plaatselijke situaties de dynamiek heel anders is dan in de landelijke context, wat lokaal coalities van VVD en SP mogelijk maakt. ‘We gaan niet over de hoogte van de inkomstenbelasting, we gaan niet over de marktwerking in de zorg, dus de verschillen zijn voor een deel kleiner’, zei de Amsterdamse SP-wethouder Arjan Vliegenthart in dit verband.

Tegelijk is waar dat vanwege de globalisering allerlei thema’s meer dan ooit vertaald dienen te worden naar de kleine context van stad of dorp. Burgemeester Titia Cnossen (CU) van Woudenberg zei in dit verband dat het haar recept als burgemeester is grote problemen kleiner te maken, lokaal veel problemen van de geglobaliseerde wereld aan te pakken. Dat betekent dat duurzaamheid een gezicht krijgt in laadpalen voor elektrische auto’s, dat huisartsen het initiatief nemen om ’s avonds een uurtje spreekuur voor vluchtelingen te houden. 

Meer kennis

De Groningse hoogleraar Governance and public policy Jouke de Vries heeft recent aangegeven dat dankzij deze globalisering de vraagstukken die op regio’s en gemeenten aankomen, groter en complexer worden, waarbij hij spreekt over ‘glokalisering’. Van gemeenteraadsleden vraagt dit meer kennis, van burgemeesters meer zicht op internationalisering en de gevolgen voor het bedrijfsleven en de veiligheid.

Die globalisering heeft ook tot gevolg dat in veel plaatsen kiezers met een migratieachtergrond in beeld komen. Neem Den Haag, waar naast de Islam Democraten en de daarvan afgesplitste Partij van de Eenheid nu ook de van oorsprong Rotterdamse islampartij Nida meedoet. In deze kringen ervaart men de inzet van de PvdA voor de migranten als onvoldoende en is men teleurgesteld in het aan Wilders geboden tegenwicht. De politicoloog van de Vrije Universiteit, André Krouwel, constateerde in de Volkskrant bij deze partijen een gebrek aan intellectuele denkkracht en het ontbreken van een coherent programma.

Licht voor de wereld

Het is in deze politiek en religieus versnipperde democratische context dat christenpolitici in nauwe verbondenheid aan Gods richtlijnen voor ons leven de samenleving mogen dienen. Via Israël gaf de Heere Zijn inzettingen en geboden voor heel de wereld. Immers, in de tempel verwoordde Simeon dat de Zaligmaker gekomen is tot licht – dus niet om hen te knevelen, om hun ontplooiing te frustreren – voor de heidenen.

De Messias van Israël zal (Jes.42:1) tot de heidenvolken het recht doen uitgaan. Hij zal laten zien dat de goden van de wereld niets zijn, de god van de economie, de god van het entertainment, de god van de wetteloosheid. Hij zal het recht aan het licht brengen waaronder het leven goed is. Overigens, dat doet Hij niet al schreeuwend, dat doet Hij zonder Zijn stem te verheffen. Dat betekent dat er geen slachtoffers zullen (mogen!) vallen vanwege Zijn optreden en dat van Zijn volgelingen.

Roeping in het stemlokaal

Opkomen voor dat recht van Israëls God, voor de doorwerking van dat recht in het publieke leven, dat is de roeping van een christenpoliticus en -bestuurder én dat bepaalt onze keuze in het stemlokaal. Daar horen armoedebestrijding en koopzondagenbeleid bij, naastenliefde ten aanzien vluchtelingen en zorg voor de schepping. Oud-SGP-voorman ds. H.G. Abma noemt elke christen die zijn roeping vervult, in dit verband een wethouder.

Waar coalities gevormd moeten worden, worden compromissen gesloten. Dat kan niet anders, landelijk en lokaal. In dit verband denken we aan Jozef van Arimathea, lid van de Joodse raad, die niet instemde met het voornemen en de handelwijze van de raad ten aanzien van de dood van de Heere Jezus. Over deze rechtvaardige (!) die het Koninkrijk van God verwachtte, schrijft ds. Abma: ‘Hij bewilligde niet in hun raad en handel. Het Woord schrijft niet voor dat een regime voor honderd of negentig procent moet voldoen, om daaraan deel te nemen. Wij lezen van mannen Gods die een heidens of goddeloos bewind dienden. Slechts is van gewicht de vraag of men hoe gering ook de welstand van Gods volk, de eer van Gods Naam en het recht van Gods wet kan dienen.’ Laten we in deze treffende uitspraak met het oog op 2018 de woordjes ‘Hoe gering ook’ onderstrepen.

Gebed

Zo kun je met de hulp en onder de zegen van God op moeilijke en eenzame posten dienen, verbonden aan het recht dat Israëls Messias deed uitgaan. ‘De mond van de rechtvaardige loopt over van wijsheid’, zegt Spreuken 9. En het hart van die wijze (Pred. 8:5) kent tijd en gelegenheid.

Het Dienstboek van de kerk legt ons voor de komende dagen een gebed op de lippen:

God, bron van gerechtigheid,
zegen allen die macht en verantwoordelijkheid dragen
in ons land,
dat zij hun ambt uitoefenen
in wijsheid, goedheid en rechtvaardigheid,
dat zij ons volk getrouw dienen
en het welzijn van allen bevorderen.
Door Jezus Christus, onze Heer. Amen.

P.J. Vergunst