blog
Aan het einde van het jaar 2012
Eén ding, Eén Naam
Multitasken, het kenmerkt onze tijd. Het meerdere dingen tegelijk doen hoort bij het leven van jongeren. Als wij bij een open Bijbel ons leven en werken in 2012 overzien, leren we juist concentratie op de kern, op de kleine dingen die ertoe doen. Eén ding heb ik van de HEERE verlangd.'
Druk met de keuzen die je moet maken, druk met de sociale media, als je ouder wordt druk met bezoek aan diverse artsen – het gebrek aan rust in ons hoofd en ruimte in onze agenda hoort er in Nederland helemaal bij. Zelfs van mensen die geen betaald werk meer hebben, hoor je dat hun leven meer dan vol is. Geleefd worden door de waan van vandaag, je ontkomt er alleen aan als je de regie over je leven bewust neemt, je niet laat leiden door wat anderen van je verwachten.
Najagen van wind
Het einde van het jaar is een van de betere momenten om onszelf te bevragen op de inrichting van ons leven. Met de vraag ‘Waartoe zijn wij op aarde?’ opent de rooms-katholieke schoolcatechismus. Het is een levensvraag die voor christenen aan de orde moet blijven komen. De Bijbel maakt ons duidelijk dat veel van onze bezigheden, ons ‘zwoegen onder de zon’, gekenmerkt worden door vluchtigheid, lucht en leegte. Najagen van wind, noemt Prediker het.
David zal niet minder aan zijn hoofd gehad hebben dan de gemiddelde Nederlander in 2012. Als man, vader, musicus en dichter, én als koning van Israël zullen zijn dagen voor eigen gevoel te kort geweest zijn. Niettemin, hij leert ons te focussen: ‘Eén ding heb ik van de HEERE verlangd, dát zal ik zoeken.’ Het huis van de HEERE is al de dagen van zijn leven van betekenis. Hij weet immers dat Gods vriendelijke aangezicht voor oprechten van hart vrolijkheid en licht geeft. Dat is beslissend in zijn leven, niet de agenda, de prestaties, de levensomstandigheden in een voorbij jaar.
Religiestress
Dat jaar bracht mij dichter bij het antwoord op de vraag waartoe ik op aarde ben. ‘Wij zijn op aarde om God te dienen en daardoor hier en in het hiernamaals gelukkig te zijn,’ antwoordt deze catechismus, die God dienen en geluk in het tegenwoordige leven bij elkaar houdt. Voor veel christenen zal dat niet gelden, als we geluk definiëren als voorspoed in het aardse bestaan. Christen zijn betekent voor de meeste volgelingen van Jezus immers verdrukking, lijden, discriminatie.
Of dit voor de kerk in Nederland een nabijkomend perspectief is, daarover ging het gesprek in 2012. Van Dale nomineerde ‘religiestress’ om verkozen te worden tot ‘het woord van 2012′, waarbij gedoeld wordt op godsdienstige spanningen als een seculiere samenleving geconfronteerd wordt met orthodoxe uitingen van iemands levensovertuiging. Als we de overige genomineerde woorden bekijken (voetbalvrouwing, facebookmoord, inbrekersrisico en het uiteindelijk winnende project X-feest), weten we gelijk wat er in ons land zoal aandacht gevraagd heeft.
Universiteit Leiden
Die religiestress lijkt ons land zeker te beheersen. Uitingen ervan vinden we steeds vaker in de media terug. Neem het dit voorjaar toegelichte beleid van de Universiteit Leiden ten aanzien van promovendi die niet meer naar hun geloof of levensbeschouwing mogen verwijzen, nadat een jurist in het Latijn boven zijn proefschrift wilde zetten: ‘Het begin van wijsheid is ontzag voor de Heer. Zijn roem houdt stand, voor altijd.’ Een woordvoerder van de universiteit zei het (even schokkend als veelzeggend) zo: ‘De dankbetuigingen aan God en huisdieren liepen de spuigaten uit.’
Mensen zeggen in discussies als deze letterlijk dat als ‘je iets wilt geloven, je dat tegenwoordig maar achter de voordeur moet doen’. Dat denken was een rode en dik geworden draad in 2012: de therapie van Different voor mensen met homofiele gevoelens werd ‘ondeugdelijk, schadelijk en gevaarlijk’ genoemd, mensen zijn verontwaardigd als christelijke instellingen subsidie krijgen en eigen personeelsbeleid voor levensbeschouwelijke instellingen wordt moeilijker.
Kabinet
Op 12 september, de dag van de verkiezingen, werd duidelijk dat christenen die met hun overtuiging in het openbare leven actief zijn, tot een kleine minderheid behoren en niet meer beslissend het beleid kunnen stempelen. Toen een kleine twee maanden later koningin Beatrix het kabinet-Rutte-2 beëdigde, telde Nederland nooit eerder een regering met zo weinig kerkgangers.
Maar wat zegt kerklidmaatschap in dit opzicht? Waar de ministers Timmermans en Ploumen rooms-katholiek zijn en Opstelten remonstrants is, is premier Rutte lid van de Protestantse Kerk. Hij was het echter die zich vorige maand laatdunkend uitliet over ‘dat ene zeteltje steun’ van de SGP, steun die hij begin dit jaar nog nodig had. In maart ontving de premier een staande ovatie op de SGP-jongerendag, dezelfde premier die nu aangeeft ‘vol gas te willen gaan in immateriële thema’s, als de gewetensbezwaarde ambtenaren en medisch-ethische onderwerpen’.
Vergelijk dit met het optreden van de Duitse regeringsleider Angela Merkel, die vorige maand tijdens de synode van de Evangelische Kirche de hoop uitsprak dat de herdenking van 500 jaar Reformatie in 2017 ook missionaire componenten bevat. De bondskanselier bedankte de kerken voor hun bijdrage aan het welzijn van de samenleving. En in een videoboodschap benadrukte ze dat religie geen privézaak is.
Eeuwige regering
In elk geval is het Woord van God in 2012 in die zin ook bewaarheid, als het ons leert niet te vertrouwen op edelen, op mensen die met macht bekleed zijn, maar bij wie het heil niet te vinden is. Deze Psalm 146 zegt ons ook hoe het wel moet: onze verwachting te stellen op de God van Jakob, Die hemel en aarde gemaakt heeft, Die voor eeuwig regeren zal.
Is hét nieuws van 2012 daarom niet dat Zijn Koninkrijk uitgebreid is? Ja. Ambassadeurs van dat Koninkrijk zijn nog altijd actief in hun roeping om vrijmoedig het geheimenis van het Evangelie bekend te maken. Zelfs al zou je geketend zijn, kun je als gezant deze Koning dienen.
Overleden
Het afgelopen jaar waren er ook ambassadeurs van deze Koning tegen wie gezegd werd (Matth. 25:34): ‘Kom, gezegenden van Mijn Vader, beërf het Koninkrijk dat voor u bestemd is vanaf de grondlegging van de wereld.’ Op deze plaats herdenken we dienaren van het Woord die in 2012 overleden. In dankbaarheid voor hun dienst noemen we hun namen:
– ds. C.J.P. Lam, overleden op 4 januari (83 jaar);
– ds. G. van Leijen, overleden op 15 april (79 jaar oud);
– ds. C.A. Korevaar, overleden op 6 juni (96 jaar oud);
– ds. L. Doppenberg, overleden op 23 juli (84 jaar oud);
– ds. T. Lekkerkerker, overleden op 2 augustus (78 jaar oud);
– ds. F. van Dieren, overleden op 4 augustus (90 jaar oud);
– ds. H.J. Hegger, overleden op 21 augustus (96 jaar oud);
– ds. H. Visser, overleden op 30 augustus (86 jaar oud);
– ds. J.C. de Bie, overleden op 6 september (86 jaar oud);
– ds. H. van der Linden, overleden op 26 september (94 jaar oud);
– ds. C. van den Berg, overleden op 2 oktober (88 jaar oud);
– ds. A. van de Beek, overleden op 2 november (72 jaar oud);
– ds. W.G.G. van Voorthuizen, overleden op 26 november (91 jaar oud).
Aan hun namen voegen we de namen van onze geliefden toe van wie de nagedachtenis ons tot zegen is. De laatste begrafenis die ik bijwoonde, was de teraardebestelling van een eenvoudige vrouw, stil in de gemeente, trouw in de kerkgang, dienend in de buurt, een moeder aan wie God het goede niet onthouden had. Haar leven was missionair, al had ze van het woord wellicht nooit gehoord.
Irritatie
De komende jaren worden spannend voor christenen in Nederland. Religiestress kan worden tot godsdienstirritatie, tot toenemende weerstand tegen het leven van christenen. Vrijheid van meningsuiting en vrijheid van godsdienst lijken het te gaan verliezen van het gelijkheidsrecht.
Het gevaar van aanpassing van de levensstijl van christenen is niet denkbeeldig. Om die reden mogen (jonge) christenen gewapend worden om in hun eigen omgeving, bescheiden in opstelling en overtuigd in visie, met hun levensstijl het verschil te maken, indien nodig ook met woorden.
Kleine dingen
Bekend is de tekst uit Zacharia 4 dat het Woord geschieden zal door de Geest, niet door kracht of geweld. Enkele verzen later stelt de profeet namens de Heere de vraag wie de dag van de kleine dingen veracht. Het is daarom niet onze opdracht slechts te letten op de situatie van een krimpende kerk, op zoveel dingen in ons land die het christenleven bedreigen. Terwijl we niet leven in een bloeitijd van de kerk, wijst God ons op de dag van de kleine dingen.
Leef bij die kleine dingen, op elke plaats waar iets gezien wordt van Gods werk. Denk niet dat Hij niet meer werkt. Kleine dingen zijn immers wel wezenlijke dingen. Zo kunnen we 2013 in, met Hem.
P.J. Vergunst