Een theologische schatkamer
Voor degenen die hem niet persoonlijk hebben gekend, krijgt ds. L. Kievit een gezicht en gewicht door persoonlijke herinneringen en impressies in het prachtige en machtige boekwerk Op verhoogde toon. Degenen die hem wel persoonlijk hebben gekend, zullen veel herkennen.
De inhoud omvat verzameld werk van ds. L. Kievit, verzameld door dr. ir. J. van der Graaf en ds. H. Westerhout. Op de voorkant staat een aansprekende foto met de kenmerkende twinkeling in de ogen. De twinkeling geeft al iets weer van de frisheid en de kracht waarmee ds. Kievit in de eerste plaats dienaar van het Woord is geweest.
Putten
Ds. Kievit was tweemaal predikant van de hervormde gemeente te Putten en als dienstdoend predikant hoor ik met regelmaat zijn naam noemen door de oudere generatie. De eerste keer kreeg hij te maken met de intense gevolgen van de razzia. Met prediking en pastoraat stond hij velen bij die verslagen en gebroken waren door het verlies van mannen en zonen. Naast ds. G. Boer had ds. Kievit een eigen plek. In het boek wordt geschreven over hun verschillen maar ook over hun broederband en vriendschap. Het verhaal gaat dat als er iemand in Putten tot geestelijke ruimte in Christus was gekomen, dat ze samen op de fiets op bezoek gingen bij een broeder of zuster. Dat geeft aan waar het om ging. Het ging om de levende kennis van Jezus Christus. Dat loopt als een gouden draad door heel tot boek heen en geeft de verhoogde toon aan.
Positie
Het fraaie boek bestaat uit twee delen. Het eerste deel bevat preken, preekschetsen en meditaties. Het tweede deel gaat over kerk en theologie. Wij krijgen zicht op de positie van ds. Kievit in het kerkelijke leven van zijn tijd. Referaten over bijvoorbeeld Calvijn, de catechismusprediking, de Open brief van de ‘24’ en de reactie op Ultra-gereformeerd en vrijzinnig (van dr. A.A. van Ruler) getuigen van grote kennis en bewogenheid. Verder vinden we een aantal artikelen uit onder andere Theologia Reformata (‘Uit de kerk’) en De Waarheidsvriend (‘In gesprek met het gezin’). Aan het eind is de preek opgenomen die is gehouden door ds. M. Verduin bij de begrafenis van ds. Kievit.
Schatkamer
Het is werkelijk een schatkamer om in te grasduinen. Je kunt naar hartelust op zoek naar zaken uit de Schrift en uit de belijdenis. Die twee waren voor ds. Kievit onlosmakelijk met elkaar verbonden. Met nadruk gebruik ik het woord ‘zaken’. Het ging niet zomaar over ‘dingen’ van de Bijbel en thema’s van kerk en theologie. In de preken, meditaties en zo veel meer worden de zaken van de drie-enige God aan de orde gesteld. ‘Door de Heilige Geest ontvangen wij verlichte ogen van het verstand om de Waarachtige te kennen. Komend door de Zoon, verklaart Hij ons de Naam: Vader. Komende door Hem kan de Vader u niet weigeren, drukt Hij u aan Zijn hart. Hij beveelt de Zijnen bij de Vader aan en de Vader wil hen aanvaarden: de Vader Zelf heeft u lief.’ (p.252)
In Op het scherp van de snede, zijn reactie op Ultragereformeerd en vrijzinnig, komen zaken als Christusprediking en de verkiezing van God diepgaand aan de orde. Niet alleen als heilswaarheden maar ook als geloofswaarheden.
Taal
Wat mij steeds weer boeit en raakt in de preken en meditaties van ds. Kievit, is zijn taal- en denkvermogen. Dat nodigt uit tot herlezen en ‘herkauwen’ in persoonlijke meditatie. Er zou een veelvoud te geven zijn van citaten die ronduit schitterend zijn. Vol van de schittering van het Woord en van Christus. We kunnen er vandaag ons voordeel mee doen als dienaren van het Woord.
Mooi dat in dit verzameld werk een artikel is opgenomen over ‘De taal van de prediking’. Het is een verantwoording van de eigen prediking van ds. Kievit maar zeker leerzaam en ontdekkend voor predikers om zichzelf deze spiegel voor te houden. Ds. Kievit adviseert om zuinig en zorgvuldig met woorden om te gaan. Met een stille glimlach las ik over het zoontje van de dominee dat aan zijn moeder vroeg: ‘Waarom draagt vader die witte slab?’ Het antwoord luidde: ‘Omdat hij zo met woorden morst.’ De remedie is: ‘Vóór alle dingen dienen we ons af te vragen of wij wat te zeggen hebben. Anders kan men het preken en spreken gevoeglijk staken… Als onze woorden het Woord ten dienste staan, het uitleggen en toe-eigenen, dan zullen we van eerbied voor dat Woord blijk geven in ons taalgebruik.’ (p.523)
Verlangen
Eerlijk gezegd ben ik nog aan het ronddwalen in deze schatkamer en weet me meegenomen naar een andere tijd. De wijze waarop ds. Kievit het handelen van God tijdens de razzia in Putten aan de orde stelde, getuigt van diepgaand besef van Gods soevereiniteit en verootmoedigend geloof. Dat doen we zo nu niet meer na. Tegelijk wekt Op verhoogde toon heimwee en verlangen op. Niet om achteruit te hopen naar een tijd die achter ons ligt maar om vooruit te hopen dat in prediking, kerk en theologie het Woord van God verrassend, verlossend, onvoorwaardelijk en geloofwaardig zal zijn. Op verhoogde toon is nog niet uitgelezen. Het blijft binnen handbereik en ik wens het in veler handen.
N.a.v. Ds. L. Kievit, Op verhoogde toon. Verzameld werk van ds. L. Kievit (1918-1990), uitg. de Banier, Apeldoorn; 560 blz.; € 49,95.