Elke dag een uitdaging
Bijbellezen in het gezin klinkt makkelijker dan het is. Elke dag opnieuw is het een uitdaging. Hoe doe je dit nu met kleine kinderen en opgroeiende pubers?
Ik kom uit een gezin waarin bijbellezen centraal staat. Toen we de leeftijd van de kinderbijbels van Joh. Vreugdenhil en Anne de Vries te boven waren, lazen we na elke maaltijd uit de ‘gewone’ Bijbel. In de Statenvertaling, van Genesis tot Openbaring. De Mozaïsche wetten, oudtestamentische profetieën, geslachtsregisters, niets werd overgeslagen.
De uitzonderingen op dit integrale lezen waren op één hand te tellen. Op verjaardagen werd de psalm van je leeftijd gelezen, tenzij de inhoud in te schril contrast stond met een feestdag. Op zondagmorgen lazen we Psalm 92. En na de Koningenboeken werden de Kronieken bewaard voor de volgende cyclus, of andersom. Volgens mijn man heb ik mijn bijbelkennis te danken aan dit trouwe, jarenlange maaltijdlezen in ons gezin. Inmiddels is het zo’n 25 jaar later. Ik ben getrouwd met een predikant, vader van vier jongens. Samen zijn we ouders van een peuterdochter. Op de woonkamertafel ligt een stapel Bijbels. De HSV-Gespreksbijbel, de BasisBijbel, de Kijk & Luisterbijbel. Voor het oog ga ik eenvoudigweg in het spoor van mijn jeugd, maar ik weet beter. Bijbellezen in het gezin is elke dag opnieuw een uitdaging. Ik vraag me geregeld af: hoe déden mijn ouders het?
Cruciaal
Waarom is bijbellezen met je kinderen zo cruciaal?
Om te beginnen eenvoudigweg omdat God het zegt. In het bekende Sjema-gebed (Deut.6:4-9) wordt aan de Israëlieten de opdracht gegeven Gods woorden in hun hart te bewaren. Maar dat niet alleen. Ze moeten die hun kinderen inprenten en erover spreken, wanneer en waar ook maar. Van de ochtend tot de avond. Binnenshuis en op reis. Deze opdracht komt na de belijdenis dat de Heere onze God één is, de Enige.
Daarna volgt de oproep om Hem lief te hebben met heel ons zijn en al onze kracht, een oproep waaraan we alleen kunnen voldoen als we Hem leren kennen door Zijn Woord.
Wanneer een generatie later het volk op het punt staat het beloofde land binnen te trekken, moet een vertegenwoordiger uit elke stam een steen uit de Jordaan nemen en die aan de overkant neerleggen.
De bedoeling daarvan is dat kinderen naar de betekenis zullen vragen en volwassenen hun zullen vertellen over Gods werken. Met jongeren bijbellezen is het middel waardoor ze God en Zijn Zoon Jezus leren kennen, liefhebben, vertrouwen en dienen.
Discipline aanbrengen
In een gezin met jonge peuters en/of opgroeiende pubers kan gezamenlijk bijbellezen maar wat lastig zijn. Onlangs vroeg ik mijn vader hoe ze die ongelooflijke discipline wisten te bewaren. Hij antwoordde: ‘Voor ons was dat eenvoudiger, omdat we nog konden aanhaken bij algemene gewoonten in christelijke kring, zoals het samen eten op vaste tijden.’ Zelfs wanneer ik als middelbare scholier het eerste uur vrij had, werd ik om 7.00 uur aan tafel verwacht voor een gezamenlijk begin van de dag.
Deze vanzelfsprekende regelmaat is verdwenen. Er wordt op verschillende tijden ontbeten. Er wordt niet samen geluncht. En als tijdens het avondeten de één thuiskomt van z’n bijbaantje, moet de ander alweer naar sport. Dat betekent dat je als ouders zélf discipline aan moet brengen. Dat is niet gemakkelijk, maar evenmin onmogelijk.
Predikantsvrouw Susan Wesley kreeg negentien kinderen van wie er tien in leven bleven. Huishoudelijke hulp had ze niet, een apart vertrek om te kunnen bidden was er niet. Van haar wordt verteld dat ze soms haar schort over haar hoofd trok. Dan wisten de kinderen: nu mogen we mama niets vragen. Twee van haar zonen werden predikant: John en Charles Wesley, de grote Engelse opwekkingspredikers. Jongeren zien waar het hart van hun ouders ligt. Dat is het belangrijkste.
Bijbellezen rond de maaltijd
Maak voor bijbellezen in het gezin een plan, zoals we doen bij alles wat we belangrijk vinden. Gebruik tenminste één maaltijd per dag gezamenlijk. Laat je kinderen merken dat dit onopgeefbaar is en dat andere activiteiten dan op de tweede plaats komen. Zorg dat het een fijn gezinsmoment is, waarbij werk wordt gemaakt van het eten, er tijd is om bij te praten en de smartphone even uit staat.
Denk na hoe het bijbellezen rond de maaltijd binnen de context van jouw gezin vorm kan krijgen. Er is een veelheid aan hulpmiddelen, van gespreksbijbels tot dag- en doe-boeken. Kies een manier die bij de totaliteit van het gezin past. Vrienden met een jong gezin merkten dat de kinderen aan het eind van de maaltijd moe en jengelig waren. Ze besloten het bijbellezen naar het begin van de maaltijd te verplaatsen. Terwijl de kinderen aten, werd uit de Bijbel gelezen en werden er vragen gesteld. Ook bij oudere kinderen kan het mooi zijn om zo het gesprek aan tafel, over wat er in de wereld en hun eigen leven gebeurt, te verbinden met de boodschap uit het gelezen bijbelgedeelte.
Bij het slapengaan
Het moment dat je kinderen naar bed brengt, is geschikter voor individueel bijbellezen. Hierbij kan een dagboekje dat past bij de leeftijd, heel behulpzaam zijn. Overigens begint het ook hier weer met priori-tijd. Neem je als ouder(s) de tijd om je kind, liefst elk kind apart, naar bed te brengen? Neem je de ruimte om even te kletsen, samen te bidden, iets uit een boek voor te lezen – kinderen vinden dat heerlijk – en een stukje Bijbel te lezen? Dat kan een hele opoffering lijken. Aan het eind van de dag zijn we moe en willen we graag even tijd voor onszelf.
Laten we het toch doen. Onlangs hoorde ik een jonge vrouw zeggen dat de momenten met haar moeder aan bed haar het sterkst hebben gevormd. Haar moeder ging hiermee door toen ze al een puber was. Als jeugdwerkadviseur heb ik ontdekt dat persoonlijk bijbellezen door jongeren (bijna) alleen wordt gedaan als ouders dat eerder sámen met hen deden.
Creativiteit
Liefde maakt creatief. Onze dochter, Anna, is op een leeftijd gekomen dat ze erg kieskeurig is met eten.
Omdat ik graag wil dat ze gezond eet, trek ik al mijn troeven uit de kast. Ik pureer waar nodig de groenten, laat haar kliederen met haar lepel en heb de warme hap verplaatst naar de middag. Dan heeft ze de meeste honger. Als je overtuigd bent van het belang van gezamenlijk bijbellezen, zoek je op dezelfde manier naar middelen om dat te realiseren. De vraag is uiteindelijk: hebben wij als ouders God lief? Hebben we het vleesgeworden Woord persoonlijk leren kennen en willen we niets liever dan dat ook onze kinderen Jezus leren kennen?
Vreugdevol
Ten slotte, leer dat het bezit van Gods Woord ongelooflijk bijzonder en vreugdevol is. Tijdens Simchat Thora, een Joods feest, wordt God gedankt voor de Thora en gaat men tijdens de dienst al dansend door de synagoge. De kleinste kinderen worden door hun vader op de schouders gedragen. In navolging hiervan bedacht mijn man om standaard te juichen als hij de kinderbijbel pakt. Tijdens het voorlezen zit Anna geen moment stil, smijt speelgoed op de grond en kijkt alle kanten op, behalve naar de illustraties waarbij we vol vuur ons verhaal doen. Maar op het moment dat we naar de boekenkast lopen, klinkt er steevast gejuich uit de kinderstoel en gaan twee armpjes de lucht in.
Er zijn dagen dat het voorlezen erbij inschiet. We zijn te gejaagd, het is te chaotisch. ‘Bijbellezen in het gezin’ gaat bij ons in ieder geval met vallen en opstaan. Maar we vragen God om vergeving, om liefde en discipline en beginnen opnieuw. In de wetenschap dat niet ons bijbellezen redt, maar dat we in de Bijbel mogen lezen over Hem Die alles volbracht heeft.