blog

Het ‘vrije Westen’ en de strijd tegen de machten van deze eeuw

Evangelie in Europa

Wat Australië, Noord- en Zuid-Amerika niet kunnen zeggen, geldt voor Europa wél: in de Bijbel lezen we dat het Evangelie ons werelddeel bereikt. Wat zien we echter twintig eeuwen later? Een grootschalige terugtrekkende beweging.

Het was de Heilige Geest die de grote zendeling-apostel Paulus de weg wees. De ene keer – als hij met Silas door het land van Galatië gereisd is – verhindert de Geest hem ‘het Woord in Asia te spreken’. De Geest laat het hen evenmin toe naar Bithynië te reizen (Hand. 16:7), een regio in Klein-Azië waarin de plaats Nicea lag, bekend van de geloofsbelijdenis van Nicea.

En dan gebruikt de Heilige Geest een visioen, waarin Paulus een man ziet wenken: ‘Kom over naar Macedonië en help ons.’ De man zit niet, of ligt, maar staat, als teken van urgentie. De hulp die hij dringend behoeft, is de redding door Christus’ offer. Zo krijgt de apostel de geestelijke nood van ons werelddeel op het hart gebonden. Het Evangelie moet naar Europa. ‘Jezus is met zijn Evangelie deze kant uitgekomen. Aan ons zijn de woorden Gods toebetrouwd,’ schrijft dr. Noordmans in een meditatie over Handelingen 16.

Spanje

Romeinen 15 spreekt over het voornemen van de apostel om naar Spanje te reizen, waarmee hij dieper in Europa komen zou. Of dit plan uitgevoerd is, lezen we in het Woord van God niet. In geschriften van anderen zijn wel aanwijzingen te vinden dat Paulus Spanje daadwerkelijk bezocht heeft.

Aan Gods bemoeienis met Europa hoeven we in elk geval niet te twijfelen. Het was niet het bestuur van een zendingsorganisatie die na gebed en zorgvuldige overwegingen voor Europa koos – dat is al een teken van die bemoeienis –, het was de Heilige Geest die plannen blokkeerde en Paulus op nieuwe wegen leidde, ook al was er vanwege de eenheid van het Romeinse rijk minder dan tegenwoordig een tegenstelling tussen Azië en Europa.

***

Geestelijke strijd

Twintig eeuwen later constateren we dat ons werelddeel in een geestelijke strijd verwikkeld is, niet omdat heidense goden plaats moeten maken voor de levende God, maar omdat mensen bij duizenden afscheid nemen van het Evangelie en zijn betekenis voor het openbare leven. Het is een strijd waarin de christenheid het onderspit dreigt te delven, zo God dit niet verhoedt. Het ergste wat we hierin kunnen doen, is de ogen sluiten voor wat er gaande is, vergeten elkaar in de concrete werkelijkheid waarin we leven aan te sporen tot volharding, trouw, liefde. Volharding en liefde die zich uiten in een aanhoudend gebed, in het in gedachtenis houden van de Naam van de allerhoogste Koning, in het samen zingen van de lofzang.

De afgelopen weken toonden op opvallende wijze aan wat er met kerk en christenheid in Europa – en is het in de Verenigde Staten anders? – gaande is. We spreken over het ‘rijke Westen’, en denken daarbij aan bezit, macht, invloed. Echter, het is een aanduiding waarmee we openstaan voor het oordeel dat Christus ooit uitsprak over Zijn kerk in Laodicea: ‘Want u zegt: Ik ben rijk en steeds rijker geworden en heb aan niets gebrek, maar u weet niet dat juist u ellendig, beklagenswaardig, arm, blind en naakt bent.’

Duitsland

Uit een onderzoek van het ‘Berlijn-instituut voor bevolking en ontwikkeling’ leren we dat de kerkverlating in het voormalige Oost-Duitsland voortgaat, terwijl die in de voormalige Bondsrepubliek toeneemt. In dit opzicht gaan het oude Oost en West meer en meer op elkaar lijken. ‘De hoop dat het christendom in de voormalige DDR zou herleven, is niet vervuld, anders dan in andere landen van het voormalige Oostblok.’ In West-Duitsland keerden in 2012 vier maal zoveel mensen de kerk de rug toe als er nieuw toetraden, terwijl de islam groeit. ‘De moskeeën weten jongeren goed vast te houden’, aldus het rapport.

Dat met deze cijfers geen eindfase bereikt is, leert twee weken later een rapport van een onderzoeksbureau uit Keulen, dat vertelt dat de helft (!) van de leden van de Evangelische Kerk in Duitsland en van de Rooms-Katholieke Kerk soms overweegt om het lidmaatschap op te zeggen. Wie toch lid van de kerk blijft, doet dat vaak ‘uit gemakzucht’.

Scandinavië

Een week later verschijnt er een rapport van een Noorse onderzoekster. Wat is haar conclusie? ‘De lutherse staatskerken hebben eeuwenlang hun stempel op de Scandinavische cultuur gedrukt, maar de bevolking van Denemarken, Finland, Noorwegen en Zweden zoekt het steeds meer bij niet-christelijke denkbeelden, zoals new age, oosterse godsdiensten en modern heidendom.’ Meer en meer gaat de invloed van de Reformatie op kerk en cultuur in deze landen teloor.

Dit onderzoek geeft tegelijk iets weer van de reactie van Scandinaviërs voor wie het Woord wel betekenis heeft: er is aandacht voor kerkplanting, voor huiskerken, voor het aangaan van persoonlijke relaties. Ook is er een verlangen om de bijbelse boodschap te verbinden met het leven van alledag.

Vanuit IJsland komen dit jaar berichten dat voor het eerst sinds dit land duizend jaar geleden het christendom aanvaardde, er een tempel voor Scandinavische goden gebouwd wordt: Thor, Odin en Frigg.

VS

Zeker zo opvallend als de berichten uit diverse Europese landen zijn de signalen uit de Verenigde Staten, waar de ruimte voor het christelijk geloof in het openbare leven snel ingeperkt wordt. In de staat Mississippi moet een onderwijsorganisatie een boete van 7500 dollar betalen, omdat ze op school Gideons International toestemming gaf Bijbels uit te delen en een predikant een gebed liet doen. Enkele dagen later bepaalde het hooggerechtshof in Oklahoma dat een monument met de Tien geboden bij het regeringsgebouw verdwijnen moet.

Banketbakker

Bekender werd de banketbakker Aaron Klein uit Portland, die vanwege zijn geloofsovertuiging weigerde een bruidstaart te bakken voor een lesbisch stel. Omdat hij daarmee de twee vrouwen ‘emotioneel leed aangedaan had’, werd de bakker veroordeeld tot een boete van 135.000 dollar, een bedrag dat via sponsoring door anderen inmiddels royaal op tafel gekomen is.

Er zijn berichten die geen enkel commentaar behoeven – en dit is er één van. De vraag wie er precies leed aan de ander toebrengt en wie zorgt voor zulke bizar hoge boetes waardoor een mens failliet kan gaan, moet natuurlijk wel beantwoord worden.

Tot slot het nieuws uit Detroit, waar honderden mensen in zwarte kleren en uitgerust met satanische symbolen een beeld ter ere van satan onthulden, een beeld in de vorm van een mens, met geitenkop en vleugels. Terwijl het beeld onthuld werd, kwamen christenen in een gebedsbijeenkomst samen.

Wapenrusting

In het ‘vrije Westen’ komt een strijd openbaar ‘tegen de overheden, tegen de machten, tegen de wereldbeheersers van de duisternis van dit tijdperk’. Als we zien wat er in de westerse wereld gebeurt, krijgt het appèl van Paulus uit Efeze 6 om Gods wapenrusting aan te trekken zoveel meer klemmende ernst, de aansporing ‘om bij elke gelegenheid met alle gebed en smeking in de Geest te bidden en daarin met alle volharding en smeking voor alle heiligen waakzaam te zijn’.

Tien jaar geleden sprak dr. K. Blei op een studiedag over de theologie van O. Noordmans, waarbij ook Europa aandacht kreeg. ‘Waar is Jezus gebleven, die met zijn Geest naar ons werelddeel gekomen is? Daarop kan alleen de Geest zelf een afdoend antwoord geven. Is Europa wel wérkelijk door de komst van het Woord geraakt, gestempeld?’ Het gaat erom, aldus Noordmans, dat mensenharten daadwerkelijk voor het Woord geopend worden, zoals van Lydia, de eerste christin in Europa.

Als Hij komt

Daarom telt – bij alle doorgaande ontwikkelingen en ontsporingen in de wereld, in ons land – deze vraag voor mij, voor het gezin en de familie waartoe ik behoor, voor de gemeente waarvan ik deel uitmaak, voor de kerk als geheel: ‘Maar zal de Zoon des mensen, als Hij komt, wel het geloof op de aarde vinden?’

P.J. Vergunst