De Nederlandse kerk was aan het begin van de negentiende eeuw diep gezonken. Vanaf veel kansels kwam niet veel meer dan een boodschap van braafheid en deugd. Was het dus gerechtvaardigd om deze kerk te verlaten?
Door middel van de verplicht ingevoerde Evangelische gezangen werd deze boodschap het kerkvolk op de lippen gelegd:
De deugd, o ja, ik vind ze schoon,
zij strekt zichzelv’ ten grooten loon.
Ik volg haar pad met vreugd en moed;
ik weet dat wie geen zonde doet,
wie zijne plichten niet vergeet,
met reden hoogst gelukkig heet.
Gezang 74
Geen wonder dat veel ernstige gemeenteleden verkommerden. Degenen die zich verbonden wisten aan de inhoud van de gereformeerde belijdenis, zochten hun stichting in de nagelaten geschriften van de oude schrijvers. Veelal verenigden ze zich in de conventikels, de geestelijke gezelschappen die samenkwamen in de huiskamers. Hier en daar traden er oefenaars op in schuren en op boerenerven. Veel van deze gezelschappen, vooral in de noordelijke provincies, lieten zich in de jaren na de Afscheiding vergaderen tot nieuwe afgescheiden gemeenten.
Belijdenis
Daar tegenover betekende de Afscheiding een beweging tot herbronning van de kerk der Reformatie. Begonnen als modern predikant onderging ds. Hendrik de Cock een persoonlijke bekering tot de Christus der Schriften. Tekenend is dat hij de Dordtse Leerregels, waarvan hij de heilzame inhoud bevindelijk had ontdekt, voor een breed publiek in druk liet verschijnen. Het was zijn diepe wens dat de kerk haar belijdenis zou kennen en er weer uit leven zou. Toen het tot een afscheiding kwam, verwees de Acte dan ook naar ‘Gods heilig Woord en onze aloude formulieren van enigheid’ als de gronden der vaderen. Daarop wensten de afgescheidenen te zijn gebouwd en daarnaar wilden ze zich in leer en leven richten.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 24 februari 2022. Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!