column

Gedenken

Het zorgde voor een doorwaakte nacht: hoe zou het gaan, met ruim 1700 leerlingen een sponsorloop door Rotterdam-Zuid naar het hartje van de stad? Tot bij de Erasmusbrug. Kan dat eigenlijk wel goed gaan?

De zaak was het natuurlijk waard: een monument voor 686 omgebrachte Joodse kinderen in Rotterdam. En het was natuurlijk allemaal wel tot in de puntjes voorbereid door een aantal zeer betrokken collega’s. Maar ondanks dat, het kan zomaar mis gaan. Je hebt wel verantwoordelijkheid voor 1700 jonge mensen.

Mijn nachtelijke onrust bleek echter onnodig. Op dinsdag 29 januari ging de tocht van ruim 10 kilometer van start. Voorafgaand hieraan kregen de leerlingen een indrukwekkend verhaal van een geschiedenisdocent. Die gaf enkele vermoorde Joodse kinderen een gezicht. Ademloos werd er geluisterd. De toon was gezet. In vier groepen van ongeveer 450 leerlingen ging het op naar de Kop van Zuid. De leerlingen gedroegen zich uiterst gedisciplineerd, ondanks de regen die soms met bakken uit de hemel viel. Wat een prachtige jongelui! Niet minder dan ruim 20.000 euro werd bij elkaar gelopen.

Een paar weken geleden was het dan zover. Op woensdag 11 april werd het monument onthuld door burgemeester Aboutaleb. Een indrukwekkend moment, waarbij onder andere een overlevende van Loods 24, de plaats waarvandaan Rotterdamse Joden werden gedeporteerd, aan 686 Rotterdamse jongens en meisjes vertelde over de vervolging. En wat het nut van gedenken is.

Gedenken is een belangrijke opdracht voor een school. In 1995 hield ds. J.J. Poort op onze school een indrukwekkende toespraak over gedenken. Toen ging het om vijftig jaar bevrijding. Hij gaf aan dat gedenken vier dimensies kent. Allereerst gaat gedenken terug: we gedenken bijvoorbeeld de vervolging van Joden. Gedenken gaat ook vooruit: gedenken is geen archeologie, maar heeft nut: opdat er lessen getrokken worden voor de toekomst. Maar gedenken gaat ook omhoog. Naar God, die vrijheid gaf. Naar Christus, die veel meer geleden heeft dan enig ander mensenkind op deze aarde. Ten slotte gaat gedenken naar binnen: we moeten hiermee tot onszelf inkeren. Wat betekent het voor ons persoonlijk?

Misschien werd het doel van gedenken tijdens de plechtigheid in de schaduw van de Erasmusbrug nog wel het meest geraakt door de kaddisj, het gebed voor Gods erkenning, dat werd gebeden door rabbijn Vorst. Een gebed om vrede op aarde.

R. Toes