Gesprek met burgers
Nu de verkiezingen voor de gemeenteraad naderen, dringt de betekenis van de politiek zich aan ons op, denken we na over de wijze waarop de belangen van alle mensen in de samenleving tot hun recht komen. Mijn levensovertuiging bepaalt mijn stemgedrag.
Om direct maar te verwoorden: mijn christelijke levensovertuiging zorgt hier voor beslissend onderscheid. Wie als christen leven wil, rekent in het stemlokaal met de geboden van de God van Israël, met Zijn barmhartigheid en rechtvaardigheid, die rekent met God Zelf. Immers, de inrichting van een land in overeenstemming met de verordeningen van onze Schepper gaat samen op met de erkenning van Hem.
Nadrukkelijk lezen we hiervan in Hosea 8, waar de profeet namens de Heere verwoordt dat het volk tegen Zijn wet in opstand gekomen is, dat het verbond overtreden is. De reden? ‘Zij hebben koningen aangesteld, maar buiten Mij om; zij hebben vorsten aangesteld, maar zonder Mij erin te kennen. Van hun zilver en hun goud hebben zij voor zichzelf afgodsbeelden gemaakt.’ Nu is Nederland Israël niet, dat is duidelijk. Wie door het geloof in Christus deelgenoot wordt aan de beloften van Israël, zal echter bewaard willen worden voor de zonde van Israël: Hem niet om raad vragen, goud en zilver voor zichzelf besteden. De betekenis van christelijke politiek is ook in 2022 heel concreet zichtbaar te maken.
Politicus en ego
Het is helder dat egoïsme op de dag van de verkiezingen niet leidend mag zijn, die desastreuze gerichtheid op jezelf. Ik denk aan de politicus die een ego heeft, die niet onderkent dat invloed en macht het verkeerde in je naar boven kunnen halen, die dienstbaarheid aan de samenleving niet op de eerste plaats heeft staan. De kiezer kan dit net zo goed gelden, als je alleen op de partij stemt die goed zorgt voor bezitters van een groot vermogen of die partij die waakt over jouw kinderbijslag.
Politiek gaat over het belang van de stad en dient daarom alle burgers op het oog te hebben. Prof. A. van de Beek zegt er in zijn onlangs verschenen boek Ego. Een cultuuranalyse van het ik dit over: ‘Dat is ware politiek: het dienen van het belang van de polis, de stad. ‘Politiek’ lijkt tegenwoordig te staan voor het gevecht om de macht en alle tactieken die we kunnen gebruiken om die te verwerven of behouden.’
Schutte, Leerling, Van der Vlies
Hier hebben we het onderscheidende van christelijke politiek in beeld, het zoeken van vrede voor de stad. Nadat op 25 januari jl. oud-GPV-leider Gert Schutte overleed, kwamen drie bekende christenpolitici in beeld die betrekkelijk kort na elkaar stierven: naast Schutte ook Meindert Leerling (RPF) en Bas van der Vlies (SGP). Als Schutte herdacht wordt, typeert premier Rutte hem als integer en gewetensvol. De NOS schreef in mei jl. over Leerling dat hij ‘gold als een principieel politicus, die meer uit was op getuigenis dan op macht’. En bij de herdenking van Van der Vlies zei onze premier in de Kamer dat de SGP’er ‘werkte en leefde in de diepe overtuiging dat ons bestaan hier en het leven na de dood volledig in Gods handen zijn. (…) Om die zekerheid mogen we hem vandaag benijden.’ Tot slot, Gert-Jan Segers gaf er deze woorden aan: ‘In dit leven hebben deze drie mannen nooit tot dezelfde fractie behoord, maar ze dienden wel dezelfde Koning.’ Ja, het geheim ligt inderdaad daarin, het dienen van deze Koning. Dan is het Hosea-woord níet van toepassing: ‘Zij hebben koningen aangesteld, maar buiten Mij om.’
Gemeenten
Van het landelijke naar het lokale – al gelden daar dezelfde principes en denken we ook voor die context na over macht en ego, over betrouwbaarheid en getuigenis. Onderzoek wijst uit dat voor veel Nederlanders (ruim de helft!) de stem voor de Kamerverkiezingen van maart 2021 volgende week niet naar dezelfde partij zal gaan. De uitzonderingen zijn in dit opzicht SGP, GroenLinks, Partij voor de Dieren en de ChristenUnie. Op (14, 15 en) woensdag 16 maart mogen de kiezers in 333 gemeenten in Nederland – in de twaalf overige gemeenten is al eerder gestemd – naar de stembus om negen (bij minder dan 3000 inwoners) of maximaal 45 (bij meer dan 200.000 inwoners) leden van de raad te kiezen. Grote principiële thema’s lijken dan minder aan de orde te zijn, omdat het niet de gemeenteraad is waar het debat over huisarts en abortuspil gevoerd wordt, waar gesproken wordt over het afschaffen van de bedenktijd van vijf dagen voordat de gang naar de abortuskliniek gemaakt wordt. De gemeenteraad heeft het over de plannen en verordeningen voor de eigen gemeente, over afvalbeheer en woningbouw, over verkeer en gezondheidszorg, over sport en cultuur. Ja, ook in al deze thema’s doet onze levensovertuiging helemaal mee.
Fietspad
Al kan voor je gevoel de gemeenteraad meer op afstand staan dan landelijke politieke besluiten, het plaatselijke raakt op een andere wijze directer mijn eigen leven. In de Apeldoornse straat waar ik woon (om het concreet te maken), is er al jaren weerstand tegen de verbreding van het fietspad naar Vaassen, omdat meer verkeer voor je woning niet alleen de natuur schaadt en overlast betekent, maar ook invloed heeft op de huizenprijzen. Een enkele week geleden vertelde een bijna – buurman dit verhaal voor Tv-Gelderland, een verhaal over contact met de verantwoordelijke wethouder, van bellen met gemeenteraadsleden. Het is een voorbeeld van succesvolle inspraak, omdat na lang verzet de plannen van de baan zijn.
Op deze wijze wordt duidelijk dat politiek dichtbij kan komen, dat het lokale bestuur mijn dagelijks leven raakt én dat betrokkenheid en inspraak op basis van argumenten lonen kunnen. Het is tevens een casus die het beeld van de overheid ten goede komt, een overheid die de burger hoort en met hem in gesprek is, om samen een oplossing te zoeken.
Betrouwbare overheid
Al jaren is dit immers een punt van debat: de betrouwbare overheid, ambtenaren die voeling hebben met de samenleving. De zogenoemde toeslagenaffaire heeft hieraan geen goed gedaan, de onterechte fraudeverdenkingen met kinderopvangtoeslagen en de strenge terugvorderingen bij fouten, die zoveel mensen tot in hun dagelijks leven ernstig gedupeerd heeft en die leidde tot de val van het vorige kabinet. Hoe ingrijpend de gevolgen van dit te ingewikkelde systeem voor kinderopvang zijn, uit onder meer internationale rapportages blijkt dat Nederland toch een betrouwbare overheid kent.
Lastig dossier voor elke gemeenteraad blijft de jeugdzorg, waarvoor de plaatselijke gemeente sinds de decentralisatie in 2015 verantwoordelijk is. Het afnemen van stabiele gezinnen, de toenemende complexe relaties (echtscheiding, samengesteld gezin enz.) en de hoge verwachtingen waarmee vrijwel elk kind leven moet, maken dat de problemen complexer geworden zijn. Persoonlijke zorg voor kind en ouders kunnen belemmerd worden door schotten die tussen verschillende instanties staan, door gebrek aan waardering voor professionele zorg, door tijdrovende administratieve handelingen. In elk geval constateerde de Kinderombudsman dat bij veel casussen te veel disciplines betrokken zijn. In dit thema kan het lokale bestuur eveneens het gesprek met de samenleving voeren, niet het minst om netwerken van kerken te gebruiken.
Geweld
Ondertussen treft de verruwing van de samenleving de leden van de gemeenteraad ook persoonlijk. Vijftien procent van hen kreeg de voorbije raadsperiode met geweld of bedreiging te maken. Uit de komst van een asielzoekerscentrum of de aanleg van windmolens kan dit voortvloeien, alsook uit de visie op Zwarte Piet.
Het vraagt temeer om bestuurders en volksvertegenwoordigers die betrouwbaar en transparant zijn, die opvallen doordat ze niet opvallen, die deskundigheid koppelen aan hart voor de mensen die ze dienen. Je leest er (los van het geloofsaspect) het profiel voor de kerkelijke ambtsdrager in.
Bijbelse noties
In de inrichting van onze maatschappij is de Bijbel richtinggevend, al weten we dat we het Woord van God ook als politicus naar ons eigen denken kunnen toebuigen. Voor de laatste parlementsverkiezingen in Rusland vergeleek de leider van de communisten de Bergrede met de ethische code van zijn partij, zag hij overeenkomsten tussen Jezus en Marx/Lenin. Verschrikkelijk is dat. Voor onze politieke partij is de Zoon van God niet te claimen.
En tegelijk, barmhartigheid en gerechtigheid als bijbelse noties dienen vandaag toegepast te worden als we onze samenleving vormgeven. Welke wereld willen we achterlaten voor onze kinderen? Die vraag stelde Bonhoeffer, toen hij nadacht over ons morele kompas. Heel concreet wordt het dan, zeker in de zorg voor de zwakke, de kwetsbare, de schepping die de Schepper ons gaf als rentmeester. En dan komt Jezus wel in beeld, Hij Die in gehoorzaamheid aan al Gods geboden – einde koopzondag betekent dat – kwam om te dienen, die een kind alle aandacht gaf, die de gehandicapte in de ogen keek en bij de naam noemde. Recht doen en goed doen, in bijbelse zin, dat zijn de principes die beslissend zijn. God dienen en de naaste dienen – in het publieke leven in onze stad en ons dorp zal dit de komende jaren gebeuren op een wijze die we als kiezers verlangen.