Globaal bekeken
Prof. dr. T.M. Hofman, emeritus hoogleraar Nieuwtestamentische vakken aan de Theologische Universiteit Apeldoorn, schreef een prikkelend boek: Arm en rijk in crises. Een persoonlijke zoektocht naar de receptie van Lucas 16 over de rijke man en de arme Lazarus. Een van de vele cri de coeurs:
Horen we echt het verhaal van voormalig dakloze Wesley, ex-zwerfjongere die in de problemen was geraakt? Of is onze reactie: eigen schuld dikke bult? Het lukte Wesley aanvankelijk maar niet als dakloze de juiste hulp te krijgen.
Voor het daklozenloket moest hij zijn verhaal op papier zetten. Dat kreeg hij niet voor elkaar en daarbij werd hem geen hulp geboden. Instanties zijn vaak weinig behulpzaam, omdat men het principe van zelfredzaamheid hanteert.
Zien we dat jonge kind in de kobalt mijnen waar het leven op het spel staat voor onze ‘schone’ technologie? Weten we hoe het werkelijk toegaat op de door de Nederlandse ontwikkelingsbank (FMO) gesteunde palmolieplantages in de Democratische Republiek Congo? De gevaren van onbeschermd werken met chemische bestrijdingsmiddelen waaraan de arbeiders daar blootgesteld worden en de salarissen die zo laag zijn dat medewerkers daar in extreme armoede moeten leven, staan haaks op het streven om juist de armoede te bestrijden en de leefomstandigheden te verbeteren. Echte verbeteringen daar blijken een zaak van lange adem te zijn. Ondanks goede bedoelingen is de sociaal-economische realiteit weerbarstig als het aankomt op het realiseren van echte verbeteringen voor de allerarmsten.
Zien we die gehandicapte jongen in zijn straatarme Afrikaanse context? Hij telt daar niet mee en heeft in feite nauwelijks toekomst, omdat de noodzakelijke medische zorg ver tekort schiet? Letten wij op de koffieboer die zich uitslooft voor een goed product en door de markt zich maar al te vaak tevreden moet stellen met een prijs die niet kostendekkend is en veel te laag voor een menswaardig bestaan voor hem en zijn gezin? Zijn wij bewogen met die Aziatische visser die moet wijken omdat de stuwdam voor een waterkrachtcentrale ogenschijnlijk meer economisch gewin oplevert dan zijn dagelijkse visvangst voor zijn levensonderhoud?
Een recent uitgegeven geschrift van Dietrich Bonhoeffer, Schepping en val. Wat Genesis 1-3 ons te zeggen heeft, bevat een slothoofdstuk over de bede ‘Leid ons niet in verzoeking’. Een fragment over ‘de verzoeking van het vlees’:
Jezus heeft veertig dagen in de woestijn gevast en honger geleden. Daar trad de verleider op Hem toe. De verzoeker begint met Jezus als Gods Zoon te erkennen. Hier zegt hij niet: U bent Gods Zoon – dat kan hij niet! Maar hij zegt: Indien U Gods Zoon bent, dan moet U, die nu honger lijdt, zeggen dat deze stenen brood worden. De satan verzoekt Jezus hier in de zwakheid van zijn menselijk vlees. Hij wil zijn Godheid tegen zijn mensheid uitspelen. Hij wil het vlees opstandig maken tegen de Geest. De satan weet dat het vlees afkerig is van lijden.
Maar waarom moet de Zoon van God in het vlees lijden? Het doel van deze vraag is duidelijk: zou Jezus zich door de kracht van zijn Godheid aan het lijden in het vlees onttrekken, dan zou alle vlees verloren zijn. Dan zou de weg van de Zoon van God op aarde ten einde zijn. Het vlees zou weer aan de satan toebehoren.
Het antwoord van Jezus met het Woord van God toont in de eerste plaats dat ook de Zoon van God onder het Woord van God staat, en dat Hij geen eigen recht naast dit Woord kan en wil hebben.
Het toont in de tweede plaats dat Jezus zich alleen aan dit Woord wil houden. Ook het vlees hoort onder het Woord van God en wanneer het lijden moet, dan geldt juist: de mens leeft niet van brood alleen. Jezus heeft zijn mensheid en zijn lijdensweg in de verzoeking bewaard. De eerste verzoeking is de verzoeking van het vlees.