Globaal bekeken
In de Saambinder (kerkelijk weekblad van de Gereformeerde Gemeenten) schrijft A. Bel over de geringe betrokkenheid op de zending van de hervormde gemeente te Overlangbroek ten tijde van ds. J.J. de Kat Angelino (1855-1935):
Bij zijn komst in Overlangbroek werd er heel weinig gedaan voor de zending. Eén keer per jaar werd er voor dat doel gecollecteerd. Opbrengst: ongeveer vier gulden.
Er waren vijfhonderd leden. Nee, je kon niet zeggen dat er in het dorp bepaalde dronkaards waren, maar er werd wel stevig ingenomen. (…) het was hem gebleken dat er in de burgerlijke gemeente van duizend zielen zo ongeveer zevenduizend liter jenever werd gedronken.
Daar kwam dan nog bier, wijn en cognac bij. Telde je dan er ook nog bij wat er aan tabak en sigaren werd uitgegeven, dan kwam je op dertienduizend gulden.
Daarom had de predikant zich gewapend met onweerlegbare gegevens toen hij op een zondagmorgen de gemeente confronteerde met wat ze uitgaven voor drank en rookwaren en wat men overhad voor de zending. Hij wond er verder ook geen doekjes om, hij zei dat er velen in de gemeente waren die maar steeds: ‘Heere, Heere’ riepen, en graag anderen verketterden, maar ondertussen 3.250 maal meer ophadden (de cijfers bewezen het) met dingen die we best konden missen dan met het Evangelie des Koninkrijks. ‘Dat moet anders worden’, zei de predikant. ‘Kunt u niets doen, dan moet u iets laten. Minder drinken en minder roken, en wat u bespaart doet u in de collectezak. Tussen Pasen en Pinksteren zal er voortaan iedere zondag een collectezak voor de zending rondgaan’.
Storm van verontwaardiging
(…) Meteen al in de consistorie begonnen de broeders hun fiolen van toorn over de predikant uit te gieten. Een kerkvoogd zei: ‘Als u weer zo preekt, kom ik nooit meer in de kerk, u bent triviaal geweest.’ Voor de andere aanwezigen maakte hij duidelijk wat dit woord betekende: alledaags, plat, laag. (…)
Maar Bel eindigt met:
Een toontje lager
Kijken we naar het jaarverslag van ZGG (Zending
Gereformeerde Gemeenten) over 2020, dan zien we aan inkomsten een bedrag van 3,6 miljoen euro. Wat een verschil met Overlangbroek!
Maar laten we eens kijken naar wat de zendingsdeputaten in 1925 aan de Gereformeerde Gemeenten rapporteerden, dan gaan we wel een toontje lager zingen. ‘De Zendingscommissie moet de synode verklaren dat zij niets voor de zending heeft kunnen doen. Onze schuld tegenover de arme blinde heidenen wordt steeds groter.
We ontvingen fl. 607,04 aan rente en giften.’
Laten we nog maar een toontje lager zingen: die zeshonderd gulden had ook nog betrekking op drie jaar, dus het ging om tweehonderd gulden per jaar. Hoeveel leden en doopleden waren er toen? Ongeveer 25.000.
Begin dit jaar schreef ds. J. Noltes, een van ‘mijn’ oud-predikanten in Ridderkerk, enkele pastorale herinneringen in de kolommen van De Waarheidsvriend. Nu verscheen van zijn hand een fraai boekje onder de titel Omzien. Ontmoetingen die je doen stilstaan en verwonderen. Een van de anekdotes:
Een jongeman kwam bij mij met een verzoek. Hij en zijn vrouw hadden een paar weken eerder hun eersteling gekregen en die wilden ze in X laten dopen. Zijn vraag was of ik daarvoor het kerkelijk voorgeschreven consent van de kerkenraad wilde geven. Ik zei: ‘Maar hier is toch ook een kerk en hier wordt toch ook gedoopt?’ Jawel, maar zij kerkten altijd in X. ‘Zijn daar bijzondere redenen voor?’, vroeg ik. ‘Nou’, was de reactie, ‘hier is het maar een licht gedoe.’ ‘Ben je dan weleens bij mij in een dienst geweest?’, vroeg ik. ‘Nee’, zei de man, ‘maar als ik op uw dak kijk, weet ik al genoeg.’ Wij hadden namelijk nog maar kort tevoren onze eerste tele visie gekocht en in die tijd had je nog een antenne nodig om de uitzendingen te kunnen ontvangen. En een dominee die televisie in huis had, kon niet van de goede stempel zijn. Vandaar! Waar je als predikant al niet op beoordeeld en zelfs veroordeeld kunt worden.