Grote indrukken
Nieuwe-Tonge hoort bij een van de zwaarst getroffen dorpen van de Watersnoodramp. Er waren negentig slachtoffers te betreuren op een inwonertal van 2.186 mensen. Dat was ruim 4 procent. Deze week is het zeventig jaar geleden dat de ramp zich voltrok.
Vooral de buurtschap Battenoord werd hard geraakt. Veel eenvoudige arbeidershuisjes, gebouwd aan de dijken, zijn compleet weggevaagd. Hierin woonden vaak grote gezinnen. Al ruim tien jaar lang wordt er op 1 februari, de dag van de ramp, in een doorgaans goed gevulde dorpskerk, een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd. De namen van de negentig slachtoffers met hun leeftijd worden opgelezen, er klinkt muziek, we zingen Psalm 93 en Gods Woord gaat open. Vervolgens is er de gang naar het monument, waar een aantal kransen wordt gelegd. In ons dorp is de ramp een breekpunt in de geschiedenis. Altijd wordt er gesproken over ‘vóór de ramp’ en ‘na de ramp’. Zo van: ‘Hij is van twee jaar na de ramp’, met andere woorden: hij is nu 68 jaar.
Gevolgen
Ds. P. Kruijt (predikant te Nieuwe-Tonge van 1916 tot 1919 en van 1922 tot 1926) heeft ooit profetisch gesproken dat nog eens visjes rond de kerkmuren van Nieuwe-Tonge zouden zwemmen vanwege hun openlijke zonden. Ds. Kruijt was een waar boetgezant en zag het glas vooral in zijn tweede Nieuwetongse periode vaker halfleeg dan halfvol. Maar het is wel gebeurd.
‘Wie over Nieuwe-Tonge hoort, denkt aan de ramp’, aldus ds. A. Belder in een interview bij zijn afscheid als dienstdoend predikant in mei 2004. ‘De gevolgen daarvan, lichamelijk en geestelijk, zijn tot op de dag van vandaag merkbaar.’ Volgens ds. Belder heeft de ramp in 1953 ‘een sterk besef van Gods soevereiniteit en almacht, maar ook van Zijn goedheid bij de mensen teweeggebracht’. Hij hoorde tijdens bezoeken verhalen van mensen die dagenlang alleen op het dak van een huis op hulp wachtten of familie in de golven onder zagen gaan. ‘Dat is onroerend. Sommigen riepen tot God, werden gered, maar stelden later de vraag of ze ook voor eeuwig gered zijn.’ Ook anno 2023 is dit nog weinig veranderd. Gemeen-teleden van 75 jaar en ouder, maar ook hun kinderen hebben grote indrukken van de ramp meegekregen. In het pastoraat zijn sommigen daar heel open over, anderen zeer terughoudend of zelfs helemaal potdicht. Soms valt ineens iets open als een kleinkind hun een vraag stelt of tijdens een expositie over de ramp.
Kerk
Nieuwe-Tonge was in 1953 al bijna vier jaar vacant na het vertrek van ds. A. van der Kooij in 1949. Op zondagavond 1 februari 1953 zou ds. J.T. Doornenbal uit Oene op beroep komen preken in Nieuwe-Tonge, maar daar is het vanwege de ramp niet van gekomen. In de kerk heeft het water 1,20 meter hoog gestaan en heeft het veel schade veroorzaakt aan de orgelconstructie, de banken, de verwarming en ook het kerkdak. Pas op zondag 12 april 1953 kan er weer in de kerk worden gekerkt. In de acta staat vermeld dat de oude galerij weer geopend wordt. De kerk stroomde weer vol op zondag. Het is zeer treffend dat toen het water de kerk inspoelde, juist Psalm 93:3 aan de preekstoel hing. Dat was de laatste zondag voor de ramp nog gezongen. Daarom zingen we deze hele psalm elk jaar tijdens de rampherdenking.
Psalm 93:3
Maar Heer’, Gij zijt veel sterker dan ’t geweld der waat’ren, dien Uw almacht palen stelt. De grote zee zwijgt op Uw wenk en wil, hoe fel zij bruis’, hoe fel zij woede, stil.