Er is zelden een tijd geweest waarin traditie zozeer verdacht is als de onze. Een postmoderne samenleving is niet alleen ‘voorbij (post) aan de moderniteit (modern)’, maar in een bepaald opzicht ook voorbij aan het verleden. Het verleden is niet relevant.
Als we al naar het verleden kijken, is het met gêne en soms afschuw. Het is de tijd van slavernij, van vrouwenonderdrukking, van homodiscriminatie, kortom, van onwetendheid en barbaarsheid.
De emancipatieagenda snijdt ons als een mes los van het verleden. En ook waar dit mes niet wordt gehanteerd, is er een gevoel dat het verleden ons niet helpt. Het ideaal van het onderwijs is niet het bijbrengen van wat onze beschaving heeft opgeleverd. Het is veeleer voorbereiding op de plaats in de maatschappij. Dat is een breuk met een eeuwenlange onderwijstraditie.
Deze afkeer van traditie heeft overigens diepe wortels in de moderniteit. Descartes wilde in zijn filosofie opnieuw beginnen en alle overgeleverde ideeën tussen haken zetten om zo tot een deugdelijke basis voor zijn wereldbeschouwing te komen. Kant deed daar een schepje bovenop met zijn adagium: durf zelf te denken en maak je los uit de onmondigheid van meningen en tradities. Alleen de wetten van de zuivere rede, of eventueel de praktische rede, zijn basis voor echte Verlichting.
De Reformatie
Van postmodern naar modern. Of moet je nog een stapje terug? En wel naar de Reformatie? Immers, de Reformatie doorbrak het ‘Schrift en Traditie’ van de middeleeuwse kerk en stelde daarvoor ‘alleen de Schrift’ in de plaats. Veel zestiende-eeuwers hebben de Reformatie beschouwd als een aanval op de traditie van de kerk. Zelf heeft de Reformatie zich verstaan als een zuivering van de kerk en het teruggrijpen op een oorspronkelijker traditie, die van de Vroege Kerk en vooral die van de apostolische kerk, waarbij de Schrift als kritische instantie ten opzichte van de latere traditie geldingskracht kreeg.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 3 mei 2022.
Neem een jaarabonnement (€ 49,95). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!