Hoe leidt de Heilige Geest?

De Heilige Geest ontsteekt de vlam van het geloof in het hart. Hij zorgt dat het vuur van de liefde tot Christus blijft branden. Ook leidt Hij de gelovige in het leven met zijn kruis- en knooppunten, schrijft ds. E.K. Foppen.

Maar wat houdt geleid worden door de Heilige Geest nu precies in? 

De Heilige Geest is niet alleen actief in de grote buitenwereld van schepping en cultuur, maar ook in de kleine binnenwereld van de enkele mens. Hij gidst de gelovige in het leven met zijn krachten en krochten. Maar hoe leidt de Geest dan? Is die leiding ook concreet te ervaren? Of blijft het toch wat tasten in de nevels, iets vaags?

Afhankelijk

Dat de Geest van God Degene is Die leiden kan en wil is niet iets wat pas na zijn uitstorting op het pinksterfeest duidelijk wordt. Ook al in het Eerste Testament lezen we daarover. In diverse psalmen komen we het tegen. Vaak in de vorm van een gebed. Zo horen we in Psalm 143 David bidden: ‘Leer mij Uw welbehagen te doen, want U bent mijn God. Laat Uw goede Geest mij leiden in een geëffend land.’ (Ps.143:10)

Ik proef in deze vraag een houding van aanhankelijkheid aan God, afhankelijkheid van God. David is duidelijk niet (langer) uit op een zelfstandig avontuur, op een ‘padvinden in het eigen uitgedachte patroon’ (J.H. Bavinck).

Wat is trouwens zelfstandig? Veel zogenoemde zelfstandigheid en eigen keuzes zijn niet anders dan producten die voortkomen uit de slavernij van de geest van de tijd. Het feit dat de tijdgeest zich vandaag de dag juist bedient van woorden als zelfontplooiing, zelfstandigheid en eigen keuze, maakt het extra bedrieglijk. Zo bezien kunnen we wellicht zeggen: hoe meer en harder mensen roepen dat ze vrij zijn en eigen keuzes maken, hoe meer slaaf ze zijn.

Gebed

David kiest vrijwillig – en dat is al het werk van de Geest van God – voor een andere houding. Hij wil geleid worden door de Geest van God én vraagt daar vervolgens ook expliciet om. Dat laatste is wel iets om de vinger bij te leggen. Geleid worden door de Geest gaat – ook als de Heilige Geest in je woont – blijkbaar niet zonder meer en automatisch. Zo wordt duidelijk: de inwoning van de Heilige Geest maakt het gebed om de leiding van de Geest niet overbodig, maar juist over-nodig.

Iets anders gezegd: de Geest houdt Zichzelf aan het werk. Hij ontsteekt voortdurend het gebed om Zijn leiding in ons. Daarom is het niet of nauwelijks bidden om de leiding van de Heilige Geest niet anders dan het blussen van de Geest en het weerstaan van Zijn werking. En gedurig en volhardend bidden om de leiding van de Heilige Geest? Dat is olie op het vuur gooien. De vlam van het geloof laait op. De liefde tot Christus groeit en het leven in en uit Christus krijgt concreet handen en voeten.

Maatwerk

Hoe een door de Geest geleid leven er concreet uitziet? Veel mensen zijn daar uiterst nieuwsgierig naar. Ze willen zo concreet mogelijke voorbeelden, handenvol kenmerken en nauwkeurige beschrijvingen van daden en gevoelens horen. Waar komt die nieuwsgierigheid vandaan? Is het onzekerheid over de vormgeving van hun eigen leven? Willen ze zichzelf spiegelen aan de ander, de ander imiteren?

Hoe dan ook precies, een door de Geest geleid leven laat zich niet zo makkelijk gedetailleerd uittekenen en nauwkeurig beschrijven. Waarom niet? Niet omdat de werking Heilige Geest duister en nevelig is, maar omdat het juist de eigenheid van de Geest is dat Hij zorgvuldig rekent met persoon, karakter en omstandigheden. Van de Heilige Geest geldt met recht en reden dat Hij een personal coach genoemd kan worden. En dat betekent nooit one size fits all. Hij levert altijd ‘maatwerk’. Een door de Geest geleid leven van een meisje van 16 ziet er echt anders uit dan dat van een 43-jarige man in de drukte van het bedrijfsleven, of van een bejaarde zuster van 80.

Valt er dan echt niets concreets te zeggen? Dat zeker wel. Want hoe verschillend een door de Geest geleid leven er ook uitziet, altijd zal het wat dwarse patroon van zelfverloochening en dienende liefde tevoorschijn komen. Dat is nu eenmaal het handschrift van de Heilige Geest. Hij is immers de Geest van Christus.

Veilig leven

David bidt in Psalm 143 om door de Geest geleid te worden ‘in een geëffend land’. Wat bedoelt hij daarmee precies? En doet de Heilige Geest dat wel? Hoewel niet concreet uitgewerkt en benoemd, zoals meestal, lezen we in de Psalm over vijanden, gevaar en geestelijke droogte. De situatie is doodernstig en David houdt het niet lang meer uit. Hij vraagt om een snel antwoord van de Heere. Vanuit die situatie is het wel te begrijpen dat David bidt of de Heilige Geest hem leidt in een ‘geëffend land’.

We komen diezelfde woorden ook tegen in Deuteronomium 4 wanneer het gaat om de verschillende vrijsteden. Daar hebben deze woorden een letterlijke, geografische betekenis. In Psalm 143 worden ze niet letterlijk, maar als beeldspraak gebruikt. Een geëffend land staat symbool voor een rustig en vooral veilig leven, voor wegen die begaanbaar zijn en waar je niet (verder) op stukloopt.

De Psalmen leren ons bidden. Vanuit deze regel leren we dat we – juist als we in grote, nauwelijks meer houdbare moeilijkheden zijn – de Geest van God vrijmoedig mogen vragen om plaatsen die leefbaar en wegen die begaanbaar zijn. We mogen vragen om vrijplaatsen om op adem te komen, om wegen waarop we kunnen helen. Het zoeken én vinden van deze vrijplaatsen en begaanbare wegen gaat blijkbaar niet buiten de Geest om.

Olie op het vuur

Een persoonlijke vraag: wanneer heb ik heel concreet om de leiding van de Geest gebeden? Vandaag, gisteren, vorige week, vorig jaar? Leven we niet te vaak en te veel op de automatische piloot van ‘christelijke’ principes, maar weinig in dagelijkse afhankelijkheid van Christus zelf? Het is de Heilige Geest Die ons dat wil leren en leert.

Laten we de Heilige Geest niet (langer) weerstaan, de Geest niet uitblussen, maar olie op het vuur gooien. Laten we bidden om Zijn leiding. En laten we dit ook dagelijks doen bij het wakker worden, voordat we onze voeten buiten het bed zetten.

‘Heere, Vader, Zoon en Heilige Geest. U bent en blijft trouw. Ik dank U voor de rust van de nacht, ik loof en prijs U voor deze nieuwe dag. Laat mij vandaag in alle dingen Uw wil doen, gericht zijn op Uw eer. Heilige Geest, leidt mij in de keuzes die ik heb te maken in deze dag. Laat mij in het patroon van Jezus Christus gaan.’

Of je de leiding van de Heilige Geest dan altijd concreet gaat ervaren? Lang niet altijd. Maar dat is ook niet zo belangrijk. Ik hoef de leiding van Gods Geest toch niet altijd concreet te ervaren om toch te (blijven) geloven dat ik door de Geest van God geleid wordt? Niet voor niets wordt de Geest ook wel de ‘Stille Geleider’ genoemd.

E.K. Foppen