Gemeenten hebben het nodig dat het Woord van God bediend wordt. Het Woord moet als gebroken brood, en voor de allerkleinsten nog een beetje in melk gesopt, aan de gemeente worden aangereikt. Er moet niet maar wat ‘gefreewheeld’ worden op versleten termen.
In 2021 verscheen Op verhoogde toon, het verzameld werk van de markante dominee Leendert Kievit (1918-1990). De oudere generatie, die hem destijds ‘live’ hoorde preken, werd diep geraakt.
In onze tijd wordt soms gezegd dat we het moeilijk zijn gaan vinden om de Bijbel op een frisse en gelovige manier tot ons te nemen. We bestuderen bijbelteksten grondig op exegetisch en hermeneutisch niveau (interpretatie van de tekst). We proberen antwoorden te vinden op vragen die vandaag spelen, zoals bijvoorbeeld rondom homoseksualiteit, vrouw in het ambt en schepping en evolutie. Er worden pogingen gedaan om intellectueel of dogmatisch grip te krijgen op Schriftpassages. Ondertussen ervaren we het als ingewikkeld om de Bijbel zo te ontvangen dat we God erin ontmoeten. Hoe vernemen we de stem van de levende God? Hoe resoneert deze stem in ons leven? Hoe wordt geloof geboren en gevoed? Naar mijn overtuiging kan ds. L. Kievit ons helpen om geestelijk ontvankelijk te worden voor Gods Woord.
God wil met je praten
Tijdens het lezen van Kievits preken en meditaties werd ik geraakt door zijn frisse en gelovige omgang met de Bijbel. Voor ds. Kievit is de Schrift geen ‘ding’, geen tekstboek, geen statisch gegeven. De Schrift is een dynamische werkelijkheid. Ze maakt onderdeel uit van Gods omgang met de mens. Zodra je de Bijbel opent, ‘gebeurt’ er communicatie tussen God en mens. Niet wij interpreteren Schriftteksten, het is andersom: God komt in Zijn Woord ons nabij. Als ds. Kievit op 9 april 1984 zijn afscheidspreek houdt in de Sint-Janskerk in Gouda, brengt hij iets van dit geheim onder woorden: ‘Het Woord van God is het Evangelie. Het komt écht bij God vandaan. Het gaat écht van God uit. Hij is het Die het veroordelende Woord spreekt en Die het verlossende Woord spreekt. Hij komt ons als het ware tegemoet en zegt: ‘Ik wil eens met je praten. Waarover? Dat laat zich raden, uit het Woord van God.’
Wat mij betreft is dit een kernzin: ‘Ik wil eens met je praten.’ Dat actuele gesprek is het diepste geheim van de Schrift. Als je dit beseft, wordt ook de zondagse preek zeer fundamenteel. De preek is veel meer dan uitleg en toepassing van een tekst. Als het goed is, wordt in de verkondiging de Schrift op zo’n wijze ontsloten dat daarin het actuele gesprek tussen God en mens gebeurt. De Geest wil de preek voor dat hoge doel gebruiken. God spreekt en handelt door de verkondiging – in onze tijd, in ons leven, in de kerk, in de wereld.
Soms merk je dat ds. Kievit bezorgd is dat deze sprankelende en levende omgang met de Schrift aan het verdwijnen is. Als zijn goede vriend ds. J.J. van der Krift op 21 februari 1973 overlijdt, zegt hij in de rouwdienst dat er veel wordt gepreekt, maar dat gemeenten en dienaren van het Woord het nodig hebben dat het Woord echt bediend wordt. Daar leeft de gemeente van.
Concentratie doordeweeks
Als jonge dominee vandaag weet ik mij door deze existentiële omgang met de Schrift geïnspireerd. Als je op zondag de preekstoel beklimt, mag je dienstbaar zijn aan een geheim: de preek mag het gesprek tussen God en mens dienen. Het gesprek waarin God in Christus oordeelt en verlost. Hier raken we aan de ‘ziel’ van het predikantschap. Ik begreep dat ds. Kievit zich hier ook doordeweeks van bewust was. Als je op maandag onaangekondigd zijn studeerkamer binnenstapte, zat hij gebogen over Hebreeuwse en Griekse teksten, en dan niet per se het gedeelte waar hij zondags over preekte. Als dominee wilde hij ‘wonen’ in het huis van de Schrift. Prachtig om je voor ogen te houden als je als jonge dominee vandaag zomaar opgeslokt wordt door overlegjes en mails. Wil je dat Christus’ heil op zondag daadwerkelijk gebeurt, dan vraagt dat om concentratie doordeweeks in de vorm van studie, gebed, ontvankelijkheid en geestelijk leven.
Geen woord over de actualiteit
Ds. Kievit ging op een eigen manier om met actuele thema’s in zijn dagen. Ter illustratie belicht ik drie onderwerpen: schepping, Israël en het opkomende atheïsme.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 29 juni 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!