Waar bent u naar op zoek?

Improviseren

08-07-2021

Improvisatie is niet zomaar: het maakt niet uit, doe maar iets

We hebben het allemaal wel eens, je staat voor een onverwachte situatie. Je weet niet goed wat je te doen staat. En je doet maar iets met de middelen die je dan tot je beschikking hebt, in de hoop dat het goed uitwerkt. ‘Het was wel improviseren’, zeg je na afloop.

Toch is het meer dan handelen op hoop van zegen. Musici weten daar alles van. Organist Sietze de Vries uit de Martinikerk in Groningen vertelde mij eens hoe het bij improviseren aankomt op het samenspel tussen de musicus en het instrument. Improviseren is een ambacht.

Onlangs lazen we met een paar PThU-collega’s en een groep predikanten in een nascholingscursus het boek The Drama of Doctrine van de Amerikaanse theoloog Kevin Vanhoozer. Kerkzijn en christelijk leven, zo betoogt Vanhoozer, heeft ook iets van improviseren. Je laten leiden door de Geest, Christus navolgen, leven in gehoorzaamheid aan de Schrift – dat is niet zomaar klip-en-klaar. Dat vraagt om voortdurende afstemming, om persoonlijke betrokkenheid, om ontvankelijkheid. Voor het leven met God bestaat nu eenmaal geen universele blauwdruk.

In zijn boek benadrukt Vanhoozer het belang van een ‘script’. Improvisatie is niet zomaar: het maakt niet uit, doe maar iets. Zoals er samenspel is tussen muzikant en instrument, zo is er samenspel tussen de Schrift en de kerk, het Woord Gods en de gelovige. Dat gebeurt altijd in een bepaalde situatie en is nooit eenduidig, al zouden we dat soms wel graag zo willen.

In een avondprogramma kregen we tijdens de cursus improvisatieles van een dramadocent. Ik ontdekte hoe improviseren verbonden is met samenspel: met het ingaan op de situatie die zich aan je voordoet, en het luisteren naar wat anderen voor je hebben gezegd of gedaan. En daar in vrijheid op reageren. Maar je kunt ook blokkeren, waardoor het samenspel stokt. Improviseren vraagt om luisteren en vertrouwen.

Het is een goede les voor het christelijke leven: luisteren naar wat de Geest in je leven doet, vertrouwen op God Die Zijn eigen, vaak ongekende, weg gaat. Niet individueel trouwens, maar in het samenspel met andere gelovigen. Dan kan het soms ook zijn: God zegene de greep.