Innerlijk verwond
In haar dagelijks leven wordt Marianne van Wageningen telkens opnieuw geconfronteerd met herbelevingen van seksueel geweld in het verleden. Ze worstelt met negatieve gedachten en schuldgevoelens en bovendien heeft ze heel veel vragen, onder anderen aan God.
Waar was Hij op dat moment? Had God dit niet kunnen voorkomen? In Verwondering. Hoe God wil troosten na seksueel geweld beschrijft de auteur, getrouwd en (pleeg)moeder van vier tieners, op een indrukwekkende en aangrijpende manier haar innerlijke gevecht. Eerlijk en kwetsbaar deelt ze haar dagelijks leven.
Pijnlijke wond
Er is niet alleen pijn en moeite. Juist omdat God door Zijn Woord haar telkens weer troost en kracht geeft, is er ook de verwondering. Ondanks dat de wond open en pijnlijk blijft. Hij is erbij en Hij gaat mee. Veelzeggend zijn in dit opzicht haar woorden: ‘De God die mij dwong in de boot te stappen terwijl Hij wist dat er een flinke tegenwind zou komen, de God met wie ik in conflict ben, die God is ook een creatieve Trooster.’ In de lay-out is dit ‘dubbele’ op treffende wijze vormgegeven: het woord Verwondering is deels cursief. Vanwege haar verwondering om Gods nabijheid en trouw geeft zij ook ruimte aan de vraag, hoe en in hoeverre er voor de dader vergeving is.
Onaantastbaar
Het boek bestaat uit 21 op zichzelf staande korte hoofdstukken met pakkende opschriften, die op de één of andere manier ook weer onderling met elkaar verbonden zijn. Voor mij vormt het hoofdstuk met als titel ‘Ontheiligd, maar ten diepste onaantastbaar’ daarbij de rode draad. In dit hoofdstuk ligt de nadruk op de woorden van de Heere Jezus in Mattheüs 10: 28: ‘En wees niet bevreesd voor hen die het lichaam doden en de ziel niet kunnen doden, maar wees veeleer bevreesd voor Hem Die zowel ziel als lichaam te gronde kan richten in de hel.’
Ons lichaam is een tempel van de Heilige Geest, waarin God door Zijn Geest wil wonen en waarmee Hij gediend en geëerd wil worden, als een aangename geur voor Hem. ‘Niets anders is zo heilig als ons lichaam.’ Wanneer iemand zijn/haar eigen lichaam ontheiligt of als iemand anders zich met geweld daaraan vergrijpt, tast hij of zij iets aan wat God voor Zichzelf apart heeft gezet. Daarover komt God met Zijn straffend oordeel. ‘Als iemand de tempel van God te gronde richt, zal God hem te gronde richten, want de tempel van God is heilig, en deze tempel bent u.’ (1 Kor.3:17) Je lichaam kan dus van binnenuit (door jezelf) of van buitenaf (door iemand anders) ontheiligd worden. Je ziel echter – dat is je hele wezen, in wie je bent en wat je wilt; die diepste kern van je bestaan – kan alleen van binnenuit schade toegebracht worden. Dat gebeurt als wij met onze rug naar God toe leven en we ons voor Hem afsluiten. Ik denk in dit verband aan Jezus’ bekende woorden tot Petrus: ‘Want wat baat het een mens, als hij heel de wereld wint en aan zijn ziel schade lijdt?’ (Matt.16:26)
Bemoedigend
Wat van buitenaf komt, in de context van het boek: seksueel geweld, kan de diepste kern van onze ziel niet raken. Seksueel geweld probeert weliswaar je ziel kapot te maken en de satan heeft daarmee een machtig wapen in handen om ons van God te vervreemden en los te weken, maar onze ziel is onaantastbaar in God. Daar kan het kwaad van buitenaf niet bij komen, omdat die veilig in Zijn handen geborgen is. ‘Ook al voel ik mij kapot(gemaakt), de kern van mijn bestaan is onvernietigbaar’, schrijft Van Wageningen.
Deze bemoedigende boodschap die de auteur in dit hoofdstuk aan haar lezers, in het bijzonder aan haar lotgenoten, meegeeft, komt in de volgende hoofdstukken min of meer steeds terug. Want dát is haar uiteindelijke doel: de troost die zij van God ontvangen heeft, aan anderen doorgeven die evenals zij innerlijk verwond zijn. Zij gebruikt daarbij vaak treffende alledaagse beelden. Dat laatste maakt het boek bijzonder goed leesbaar en toegankelijk.
Aangifte
Het thema, dat door de auteur vanuit haar eigen diepe ervaringen wordt aangesneden, is bijzonder actueel. Misstanden bij The Voice of Holland en ontspo-ringen in de sportwereld kwamen recent groot in het nieuws. Weinigen van ons zal de rechtszaak zijn ontgaan rond de Amerikaanse filmproducent Harvey Weinstein, die beschuldigd is van en veroordeeld voor de verkrachting van meerdere actrices. Pas jaren na het gepleegde misbruik door hun ‘baas’ deden de slachtoffers aangifte. Waarom zo laat? Waarom niet meteen naar de politie gestapt? In het boek licht daarvan de oorzaak op: voordat een slachtoffer díe stap maakt, is er al een lange periode van lijden aan vooraf gegaan: een tijd van ontkenning, schuldgevoel, pijn, schaamte en eenzaamheid, van lijden, dat nooit overgaat, van pijn, die altijd gevoeld wordt. Aan het slot van het boek geeft de auteur nog een aantal waardevolle tips door over hoe je troost kunt bieden aan slachtoffers van seksueel misbruik en aan wie rondom hen staan.
Kracht voor vandaag
Al met al heeft dit boek me bijzonder diep geraakt én inzicht gegeven in de ernst van seksueel misbruik en wat het met slachtoffers doet. Ik beschouw deze uitgave dan ook als een ‘must’ voor elke predikant of kerkelijk werker. We kunnen er in ons pastoraat zeker ons voordeel mee doen.
Dank aan Marianne van Wageningen voor haar openhartigheid én voor het getuigenis van haar geloof in de diepe weg die zij moet gaan.
Ik sluit af met een bijzonder citaat: ‘Trauma is de ultieme beleving van de gedachte: dit zal nooit overgaan. Geloven is zeker weten: dit zal wel overgaan. Zolang wij leven, zullen wij lijden. Of het nu de pijn is van seksueel geweld of van iets anders dat ons intens verdriet doet, het is niet voor altijd. We mogen weten van een nieuwe hemel en een nieuwe aarde waarop gerechtigheid woont. Tanden op elkaar, nog even volhouden, Hij komt! God geeft kracht voor vandaag en niet alvast voor morgen. Wie kracht wil verzamelen, verliest het juist. Wie in afhankelijkheid durft te leven, heeft altijd voldoende.’
N.a.v. Marianne van Wageningen, Verwondering. Hoe God wil troosten na seksueel geweld, uitg. Groen, Heerenveen; 207 blz.; € 20,-.
Hulp
Heb jij of iemand in je omgeving te maken met seksueel misbruik, zoek dan hulp. Dit kan onder andere via ikmeldhet.nl/seksueelmisbruik-hulp (ook anoniem).
Kom je het tegen in je eigen kerkelijke gemeente, dan kun je contact leggen met de aangestelde vertrouwenspersoon. Of en bij wie dit mogelijk is, staat op de website van de gemeente. Voor mensen die seksueel misbruik in een pastorale relatie hebben ervaren en voor de mensen om hen heen, is er ook het landelijke meldpunt Seksueel misbruik in pastorale relaties. Bij dit meldpunt is de Protestantse Kerk aangesloten. SMPR is er voor de eerste opvang en biedt een luisterend oor, desgewenst anoniem. Het meldpunt is te bereiken via smpr.nl.