Leiders in een complexe tijd
We leven in een onzekere en complexe wereld. Veel christenen verwachten van de kerk hier een eenvoudig antwoord op. Ze hebben behoefte aan een kerk die hun stabiliteit en zekerheid verschaft. Verschillende Zuid-Afrikaanse voorgangers krijgen hiervan een burn-out.
Dat gebeurt, omdat ze niet aan deze verwachtingen kunnen voldoen, zo legt de Zuid- Afrikaanse professor Nelus Niemandt uit. Hij verzorgde begin augustus een workshop over ‘missionair leiderschap vandaag de dag’. Prof. C.J.P. Niemandt is missioloog en rector van het Hugenote Kollege in Wellington (Zuid-Afrika). Via Zoom was ik erbij.
Er spelen nog meer problemen binnen de kerken in Zuid-Afrika. Omdat de economie slecht draait, kunnen diverse kerken geen dominee meer betalen. Ook is er veel institutionele kennis weg bij de kerken in Afrika, omdat cruciale voorgangers in de pandemie zijn overleden; er zijn geen handboeken waarin hun kennis is opgeschreven. Met het wegvallen van hen zijn er nieuwe leiders nodig.
Sociale intelligentie
Om met veranderingen in deze wereld om te gaan heeft de nieuwe generatie voorgangers bepaalde eigenschappen nodig. Al was het maar om de pastorale behoeften te kunnen peilen van de gemeenteleden die emotionele schade hebben opgelopen door de crisis. Een eigenschap die voorgangers nu nodig hebben, is bijvoorbeeld sociale intelligentie: het vermogen om op een diepe manier met anderen contact te maken. Verder zijn nodig het vermogen om nieuwe ideeën te doordenken en toe te passen en – belangrijk voor Zuid- Afrika – cross-culturele vaardigheden.
Meer dan ooit is er behoefte aan veerkrachtige voorgangers die in een complexe tijd leiding kunnen geven aan de kerk, want volgens prof. Niemandt is corona een ‘blijvertje’ in zuidelijk Afrika. Groepsimmuniteit zal niet bereikt worden en terug naar het ‘oude normaal’ zit er daarom niet meer in.
Winter in de kerk
Volgens de hoogleraar gaat de kerk een seizoen van winter in: er zal een langdurige tijd van onzekerheid blijven. Predikanten moeten hiermee kunnen omgaan en ook deze onzekerheid kunnen faciliteren. Deze ‘winter’ vergt ook aanpassingen van kerkgenootschappen. Veel bedrijven gaan failliet waardoor de collecteopbrengsten achterblijven. Het gevolg is dat grootschalige kerkstructuren niet meer betaalbaar zijn. Door het cultuurchristendom hebben velen hun vertrouwen gesteld op de (grote) kerkstructuren en de daarmee samenhangende bevoorrechte positie van de kerk in plaats van op Jezus. Hierdoor kregen christenen valse zekerheden.
Kleine gemeenschappen zijn volgens Niemandt de toekomst. Zij moeten terug naar de basisopdracht die Jezus ons gegeven heeft: het maken van discipelen in klein verband. Juist in dit kleine verband (waarvoor je veel minder regels nodig hebt), leren mensen om aan goede verhoudingen te werken.
Baken van hoop
Al is de toekomst onzeker: God is nabij, ook in moeilijke omstandigheden. Dat is voorzienigheid. Dat is het geheim van de drie-eenheid. Christus is mens geworden en is onze misère en crises binnengekomen. Dit is de God Die vanuit het Woord opkomt.
Dat is een andere boodschap dan het geloof dat je een goed gevoel geeft. Niemandt noemt dat het moralistic therapeutic deism. Als Christus in Zijn gemeente leeft, dan wordt de kerk een alternatieve gemeenschap die in deze onzekere tijd een baken van hoop is. De leiders van de toekomst gaan hun gemeenteleden voor om hun dagelijkse roeping uit te leven.