Licht laten schijnen
Het vanzelfsprekende gebruik van de Bijbel tijdens het huisbezoek heeft het risico in zich dat we niet of minder beseffen wat we ten diepste doen als we de Bijbel gebruiken in het pastoraat. Door hierbij stil te staan kunnen we de praktijk van het huisbezoek verdiepen en versterken.
Het gebruik van de Bijbel tijdens het huisbezoek kan zo vanzelfsprekend zijn dat we nog nooit hebben nagedacht over de vraag waarom we de Bijbel eigenlijk gebruiken in het huisbezoek (en in andere pastorale situaties). Vanuit het verlangen huisbezoeken te verdiepen en te versterken gaan we op zoek naar een bewuster gebruik van de Bijbel tijdens het reguliere huisbezoek.
Omzien naar de ander
Met het reguliere huisbezoek wordt het bezoek bedoeld dat met een vaste regelmaat vanuit de kerkenraad wordt gebracht aan alle gemeenteleden. Het zijn pastorale bezoeken die geen directe concrete aanleiding hebben. De ambtsdragers bezoeken de gemeente namens God om zo pastoraal leiding te geven aan de gemeente. Ze komen namens de Herder om de kudde te verzorgen. Hoewel het soms ervaren werd en wordt als iets wat spanning oproept, gaat het niet om het opzien in de zin van controleren van de ander, maar om het omzien naar de ander. De broeders zijn vanuit bewogenheid betrokken op het welzijn van die ander, voor tijd en eeuwigheid.
Belangrijke motieven voor dit bezoek zijn het ontmoeten van de ander in diens eigen omgeving en het vormgeven aan de communicatie tussen kerkenraad en gemeenteleden. Maar bovenal is het huisbezoek gericht op het voeren van het geloofsgesprek. Op het ontmoeten van de ander voor het aangezicht van God.
Licht op het levenspad
De plaats waar ouderlingen en gemeenteleden elkaar ontmoeten, is de leefwereld van het gemeentelid. Het gemeentelid wordt opgezocht op de plaats waar hij of zij woont en het concrete leven van dit specifieke gemeentelid (of deze gemeenteleden) vormt het uitgangspunt en de agenda van de ontmoeting. Dat betekent ook dat er over allerlei zaken gesproken kan worden: alles wat er in het leven van dit specifieke gemeentelid speelt, kan aan bod komen. Zowel vreugde als verdriet. Ervaringen die (dichter) verbinden aan de Heere, maar ook levenservaringen waarbij spanning in het geloofsleven wordt ervaren of die zelfs merkbaar tot verwijdering van de Heere leiden. Het pastoraal leiding geven bestaat erin om dat wat er in het leven van de ander speelt binnen de lichtkring van het Woord van God te brengen. Om het licht van dat Woord over dit specifieke leven te laten schijnen. ‘Dat wil zeggen dat het voor het aangezicht van God, als in Zijn tegenwoordigheid en als door Zijn openbaringswoord belicht, en besproken wordt.’ (W.H. Velema) Het kan zijn dat de gemeenteleden zelf in het gesprek het licht van God over hun leven laten schijnen of dat ze hierbij de hulp van de ambtsdragers vragen. Soms is het nodig om als ouderling hierin te sturen.
Het huisbezoek is geen reden tot spanning, maar tot ontspanning
Ontmoeting met God
De ouderling en het gemeentelid zoeken zo samen, al sprekend, naar het licht van God over het leven van het gemeentelid. Maar er is meer dan alleen dat samen zoeken naar het licht van God. Ten diepste gaat het erom dat we zo zoekend, biddend en sprekend ontmoet worden door God Zelf. Dat we, als we zo samen zijn in Zijn Naam, worden verrast door Zijn aanwezigheid. Wat heeft Hij over dit leven te zeggen? Waar klinkt Zijn bemoediging, welke richting wijst Hij op, waar roept Hij tot bekering, waarin worden we vermaand of opgescherpt? Om zo als een schaap verzorgd te worden door de goede Herder, om (hoe langer hoe meer) te leren leven met de Heere en tot eer van de Heere.
Het is van groot belang om dit verlangen helder voor ogen te hebben en te houden. De ouderling gaat niet en komt niet op huisbezoek omdat dit nu eenmaal zo hoort, omdat we dat zo gewend zijn. Hij komt ook niet om het gemeentelid op de proef te stellen. Het huisbezoek is geen reden tot spanning, maar tot ontspanning. Midden in ons eigen concrete leven mag die vraag op tafel gelegd worden: wie is Christus voor ons, (hoe) is ons leven met Hem verbonden? Het is een voorrecht om samen met iemand die door Christus Zelf gezonden wordt – hij is immers ambtsdrager die in de Naam van Christus mag werken – te zoeken naar een ontmoeting in je eigen leven met de levende God. Dat we met elkaar verlangen dat de dialoog (het tweegesprek tussen ambtsdrager en gemeentelid) een trialoog wordt (waarin we als gemeenteleden en ambtsdragers God ontmoeten).
Ontmoetingsmiddel
In dat verlangen, en niet uit gewoonte of bijgelovigheid, gebruiken we in het pastoraat de Bijbel. Dat is immers het middel bij uitstek om de Heere te ontmoeten. Dat is de manier waarop Hij licht werpt op ons levenspad (Ps.119:105). Het is niet de enige manier. Op veel verschillende manieren kan Hij tot ons spreken. Maar te midden van die manieren neemt de Bijbel wel een heel bijzondere plaats in. Dat is immers het Woord van God.
In de Bijbel neemt God Zelf het woord en spreekt Hij tot ons. We mogen geloven dat Hij op deze manier met ons in gesprek wil komen. Als we tijdens het huisbezoek de Bijbel openen, mogen we daarom gelovig verwachten dat Hij het woord neemt, dat Hij meespreekt in de ontmoeting die er is, dat Hij als de goede Herder voor Zijn kudde zorgt. Het gedeelte dat gelezen wordt, moeten we niet opvatten als een boodschap die de ouderling afgeeft, maar mogen we beluisteren in de hoop en verwachting dat de Heere daarin spreekt. Dat Hij ons in de concreetheid van ons leven richting wijst. Dat Hij met ons optrekt in ons leven. Op die manier wordt het gebruik van de Bijbel van iets dat misschien heel vanzelfsprekend was, van iets dat heel gewoon lijkt, tot iets buitengewoons, tot iets genadigs.
Praktijkonderzoek
In drie artikelen zoeken we naar een bewuster gebruik van de Bijbel tijdens het reguliere huisbezoek. We staan stil bij de volgende vragen:
1. Waarom gebruiken we de Bijbel tijdens het huisbezoek?
2. Hoe kun je de Bijbel gebruiken?
3. Wat betekent dit voor de concrete praktijk van het huisbezoek?
De achtergrond van deze artikelenserie wordt gevormd door een praktijkonderzoek dat in het kader van de opleiding tot gemeentepredikant in 2017 heeft plaatsgevonden. Het betreft een onderzoek waarbij een zestal huisbezoeken is opgenomen (audio-opnamen) en geanalyseerd. De bevindingen hiervan zijn in twee groepsgesprekken met de drie betrokken ouderlingen besproken en aangescherpt. Het onderzoek heeft plaatsgevonden in de hervormde wijkgemeente Sint Joriskerk te Amersfoort.