column

Linkse lenigheid

Verdwijnt de beduchtheid bij links om normen en waarden voor te schrijven?

De PvdA en GroenLinks erkennen voor het eerst dat de individualisering van de jaren ’60 en ’70 toch echt doorgeschoten is. De doorgeslagen vrijheidsdrang van die jaren bleek het einde van tradities en oude waarden. En die zijn volgens deze linkse partijen toch niet helemaal onzinnig gebleken.

Het kost even moeite om deze ‘nieuw-linkse’ lenigheid te volgen. Dat zijn we namelijk niet gewend. Van oudsher is er bij links immers een diepe beduchtheid om normen en waarden voor te schrijven. Dat lijkt nu te kantelen. Er wordt gezocht naar mogelijkheden om de vrijgevochten burger te verbinden met de verweesde samenleving.

Het partijblad van het wetenschappelijk bureau van de PvdA laat in het septembernummer van vorig jaar weten dat ‘de ontplooiingsgedachte is doorgeschoten naar louter bevrijding van tradities en waarden’. De sociaaldemocraten zien voor zichzelf een nieuwe missie in het vormgeven van een gedeeld beschavingsideaal, gebaseerd op ‘publieke vrijheid door sociale verantwoordelijkheid’.

In een andere bundel die recent in linkse hoek verscheen (onder redactie van o.a. Dick Pels) staat dat de ‘emancipatie monsters heeft gebaard’. Daarmee wordt gedoeld op ‘moderne dikke ikken’ die elke bemoeienis afwijzen en menen niets aan de ander verschuldigd te zijn. ‘Onze liberaal-democratische waarden kunnen in hun tegendeel verkeren als we ze niet weten te begrenzen en te matigen’, zo staat in deze bundel te lezen.

Hier wrijf je de ogen uit: voor het eerst lees je iets van een pessimistisch mensbeeld uit onverwachte hoek. Er wordt gesteld dat morele opvoeding van burgers noodzakelijk is om een beschavingsgrens te markeren, een grens die verhindert dat vrijheid doorschiet in onmatigheid en zelfgenoegzaamheid.

Het wordt nu interessant om te weten wat de inhoud wordt van die morele opvoeding. Het bouwen op de moraal van de heilzame geboden van onze God zal geen optie zijn. Dat zal gezien worden als een terugkeer naar paternalisme en spruitjeslucht. Nee, de linkse partijen zoeken dat in een democratisch debat, een debat dat normen stelt.

Op deze manier blijft het echter vrijwel zeker tobben. Want niets iets zo ongewis als de stem van het volk. Het zal nog meer lenigheid van geest vereisen van onze linkse medeburgers.

R. Toes