Mijn leven op papier

24-02-2014

Ouderen doen het nogal eens, hun levensverhaal voor hun kinderen opschrijven. De volgende generatie mag weten hoe opa en oma hun jeugd beleefden en hun tijd verstonden, om zelf het wonder van het leven te ontdekken. Voor een christen komt hier de dimensie van het verbond nog bij.

Niet veel Nederlanders krijgen een biografie, een officiële levensbeschrijving. Daarvoor moet je president van Zuid-Afrika geweest zijn (Nelson Mandela), een bekend literator zijn (Hella Haasse) of naam maken als topman van Apple (Steve Jobs). Jouw kleine bestaan moet verweven zijn met belangrijke ontwikkelingen in de geschiedenis van de mens op aarde. Of je moet gewoon goed kunnen voetballen, zoals Dennis Bergkamp, over wie in oktober een biografie van liefst 650 pagina’s verscheen.

Eenvoud en tevredenheid

Niettemin, ook mijn eigen leven is zonder biografie waardevol, heeft betekenis. Hoewel Prediker aan de ene kant stelt dat het bestaan op aarde ijdel en zinloos is, geeft dit bijbelboek met wijsheid tegelijk richting, als het leert om ons leven uit Gods hand te ontvangen. Al lijken we niet verder te komen dan vluchtigheid en leegheid, in een tevreden, eenvoudig leven, in het genieten van Gods gaven, in het doen van ons werk ligt betekenis. Het vrezen van God, het houden van Zijn geboden maakt dat mijn leven een doel heeft.

Van Jezus hebben we dit ook geleerd, oog hebben voor de enkeling. Hij bekommerde Zich om één man die al 38 jaar ziek was. Hij sprak mensen persoonlijk aan, rouwde over een enkele vriend die in het graf gelegd was. Voor mensen die nadenken over hun eigenwaarde ligt hierin troost.

Brief

Gods weg met mensen is meer dan de moeite waard om niet uit de herinnering gewist te worden. Die kans op vergetelheid is in onze maatschappij groter dan ooit. Verdieping en bezinning kunnen het onderspit delven als we snel leven en mee moeten doen in het gebruik van communicatiemiddelen die vooral nut hebben voor vluchtige contacten.
De tijd is voorbij dat mensen op weg naar hun huwelijk elkaar wekelijks een brief schreven. Die gewoonte hadden ook geestelijke vrienden en die gewoonte werd gepraktiseerd door ouders voor hun kinderen. Zo kun je als kind ineens aanlopen tegen een brief die je vader of moeder tientallen jaren geleden naar een vriend of kennis stuurde en die inzicht geeft in hun toenmalige leven.

Levensboek

Met elkaar voelen we aan dat we hierin iets wezenlijks kwijtgeraakt zijn. Om die reden zal de redactie van Wapenveld besloten hebben momenteel voor elk nummer iemand een brief aan zijn kleinkind te laten schrijven. Om die reden zal de Nederlandse Patiëntenvereniging (NPV) ervoor gekozen hebben vrijwilligers in te zetten om mensen te helpen zelf hun levensboek te maken.
Mensen die zo’n boek samenstelden, verwoorden dat ze bij voorbeeld de liefde van hun ouders voor hen ontdekt hebben. ‘Daarover sprak je vroeger niet.’ Ook komt aan de oppervlakte wat God gedaan heeft in iemands leven, ‘en hoe ik daar zelf in heb gestaan. En dat is niet altijd positief. Het zijn leermomenten.’

Persoonlijke ervaring

Het delen van jouw persoonlijke leven met anderen past geheel in onze huidige cultuur. Tijdens de laatste kerstconferentie van de HGJB hield de orthopedagoog Bert Reinds een toespraak over de betekenis van jouw familie voor je leven, voor je omgang met God. Hij zette in met enkele heel intieme ervaringen en sloeg zo direct een brug naar het hart van de jongeren. Iets weten van de ander, dat verbindt. Het vraagt uiteraard om een veilige omgeving.
Anno 2014 heeft iemand niet direct gezag vanwege zijn positie, zijn ambt, zijn opleiding. Persoonlijke ervaringen, het omgaan met lijden en verlies, het communiceren hoe je gekomen bent tot jouw visie – wie dit aan deskundigheid koppelt, vindt vandaag sneller gehoor.

Onszelf delen

Voor de overdracht van het Evangelie is het delen van je leven eveneens van belang. Paulus schrijft in 1 Thessalonicenzen 2:8 over zijn omgang met de gemeente. ‘Wij waren zo vol verlangen naar u dat wij graag met u niet alleen het Evangelie van God wilden delen, maar ook onszelf, omdat u ons lief geworden was.’ De apostel deelt met zijn hoorders zijn leven, zijn ervaringen, niet om zichzelf in het centrum te plaatsen, maar als een levende onderstreping van het gegeven dat zijn bestaan vast ligt in God.
Voor onze jongeren is het waardevol – zowel binnen de gemeente als in de familiekring – dat de oudere generatie de tijd voor hen neemt en daarbij aandachtig naar hen luistert. Die aandacht heeft een grote functie en kan meer helpend zijn dan onze antwoorden. Dat luisteren mag gekoppeld worden aan het delen van onze ervaringen.

Zandt en Kievit

In de kring van de Gereformeerde Bond kennen we gelukkig niet de traditie dat over allerlei predikanten vuistdikke biografieën verschenen zijn. En wanneer Als een vogel uit een boom geschoten ons vertelt over het leven van ds. P. Zandt, dan hopen we dat de auteur inzoomt op zijn theologische arbeid, zoals binnenkort gebeurt als de Verspreide Geschriften van ds. I. Kievit verschijnen zullen.
Van huis uit staat elk mens immers al in het centrum van het eigen leven. Daarom is het verwoorden van je levensverhaal kwetsbaar als de genade van God verleden en heden niet verbindt. Hier mogen we leerling blijven van de psalmen, die voortdurend de lof zingen op de daden van God, die belijden dat Hij Koning is en regeert. Het is Psalm 66 die Israël en de gemeente vandaag oproept om met anderen dit werk van God te delen. ‘Kom, luister, allen die God vreest, en ik zal vertellen wat Hij aan mijn ziel gedaan heeft. … Voorwaar, God heeft naar mij geluisterd, Hij heeft acht geslagen op mijn luide gebed.’ Zou deze psalm ook betekenis kunnen hebben als we onze verjaardag vieren, als we op visite gaan?

Demas

In de HSV-Jongerenbijbel zijn bewust 65 biografieën opgenomen. Dat kan nodig zijn vanwege afgenomen kennis van de bijbelse geschiedenissen, waardoor jongeren soms het verschil tussen Mozes en Petrus niet meer weten. Er is vooral voor deze levensbeschrijvingen gekozen om te laten zien wat het spreken van God uitwerkt in de levens van gewone mensen, mensen aan wie we ons spiegelen kunnen. Daarom komen we zowel het slavinnetje van Naäman tegen als Demas, de discipel die deserteerde – levende en aangrijpende illustraties van het feit dat het Woord ten leven of ten dode is.
We doen onszelf te kort als pas in de dagen tussen overlijden en begrafenis duidelijk wordt hoe het innerlijke leven van onze naaste was. Als die ervaring ons deel is – en wie zal dat af en toe niet meemaken? – na het overlijden van een vriend, collega, familielid, stellen we onszelf de vraag waarom we geen prioriteit gaven aan ontmoetingen van hart tot hart, tijd namen voor wat werkelijk blijft.

Vertrouwen en bevrijding

Onze gang door het leven, onze betrokkenheid bij de dienst aan God leggen we vooral vast met het oog op de volgende generatie(s). Opdat overgeleverd wordt wat David in Psalm 22 zingt: ‘Op U hebben onze vaderen (en moeders!) vertrouwd, zij hebben vertrouwd en U hebt hen bevrijd.’ Opdat wij ons in het culturele, geestelijke en kerkelijke klimaat van onze dagen spiegelen aan het geloofsleven van ons voorgeslacht. Dan kan het zijn dat onze tijd ons meer zicht geeft op de almacht en de genade van God, op Zijn heerschappij te midden van vervolging (elders in deze wereld) en verleiding (heel dichtbij). Maar dan zou het ook kunnen dat we veel verloren hebben in het leven bij de dingen die eeuwig zijn, in een buigen voor Gods wil of een hartelijke afzondering ten opzichte van plaatsen waar Hij niet gediend wordt.
Voor de verdieping van het geloof buigt een christen zijn knieën. (Ef. 3) Om zo de liefde van Christus te kennen, samen met alle heiligen, ook de geheiligden uit ons voorgeslacht.

P.J. Vergunst