Muziek
Vele orgelliefhebbers weten dat het koororgel van de Grote Sint-Laurenskerk in Alkmaar, daterend uit 1511, het oudste bespeelbare orgel van ons land is. Het vermaarde orgel in de Martinikerk van Groningen heeft in wezen echter nog oudere papieren. Het oudste gedeelte van dit wereldberoemde orgel gaat terug tot 1450. Het is dus in beginsel een van de oudste instrumenten van Nederland.
Over het precieze tijdstip van de bouw zijn geen gegevens bekend. Het orgel moet voor het jaar 1450, zoals gemeld, zijn ontstaan. Omstreeks 1481 zijn delen van dit orgel gebruikt bij het bouwen van een nieuw instrument.
Bij het tot stand komen van dit werk speelde de humanist en tevens stadssecretaris Rudolf Agricola een belangrijke rol als adviseur. De in die dagen gerenommeerde bouwer Johan then Damme uit Appingedam is hoogstwaarschijnlijk degene geweest die het eigenlijke muziekinstrument heeft gemaakt.
Dat dit orgel een lange en enerverende geschiedenis achter zich heeft, moge duidelijk zijn. Daaraan wordt in het boek Het Maakzel van Agricola (uitg. De Walburg Pers, Zutphen) uitvoerig aandacht besteed. In de voortreffelijke serie Orgelmonografieën, waarin in de afgelopen jaren uitgaven verschenen over verschillende grote, historische orgels in ons land, ontbrak tot nu toe een uitgave over dit eerste orgel onder de hoofdorgels van Nederland. Dat mocht als een gemis beschouwd worden, een gemis waarin nu voorzien is. Het is een prachtige uitgave geworden, waarin de geschiedenis van het Groningse Martiniorgel breed wordt uitgemeten, een historie die boeiend is en vol verrassingen zit. Een keur aan medewerkers, onder leiding van redacteur prof. dr. Hans Fidom, belicht al de facetten van dit unieke instrument.
De Martinikerk van Groningen heeft ook een bijzonder koororgel, namelijk een uit rond 1742 gebouwd instrument van de beroemde orgelmakersfamilie Le Picard. Het is terecht dat ook dit bijzondere en historische orgel alle aandacht in dit boekwerk krijgt.
Opnieuw is aan de bibliografie over de Nederlandse orgels een belangrijke uitgave toegevoegd. Ook dit boek – evenals de overige uitgaven in deze serie – is prachtig vormgegeven, is ruim voorzien van mooie foto’s en tekeningen.
Van het orgel van de Martinikerk in Groningen zijn al talloze cd-opnamen verschenen, waarin in de begeleidende tekstboekjes altijd op beknopte wijze wordt ingegaan op de geschiedenis van dit orgel. Nu is er een complete geschiedschrijving verschenen. Het Maakzel van Agricola. De Orgels van de Martinikerk in Groningen heeft als bestelnummer ISBN 9789462492622 en kost € 44,95; te verkrijgen in elke boekwinkel.