Wat is pastoraat en door wie wordt dat uitgeoefend? Onder gemeenteleden leven daar verschillende verwachtingen over. Veel mensen menen dat de predikant in de eerste plaats verantwoordelijk is voor de zielzorg. Maar wij mogen dat ook onderling verlenen.
Zonder twijfel is de taak en de verantwoordelijkheid van de kerkenraad van groot belang als het gaat om pastoraat. Toch is het de vraag of daarmee alles is gezegd. In het Nieuwe Testament wordt ons de christelijke gemeente geschetst als een op elkaar betrokken gemeenschap. Moeite en vreugde werden gezamenlijk gedeeld. Men ondersteunde en bemoedigde elkaar in het geloof. Men wekte elkaar op tot volharding. Men spoorde elkaar aan tot het horen naar en het volgen van de stem van de goede Herder.
Op elkaar betrokken
Een sprekende tekst als het gaat om het op elkaar betrokken zijn in de gemeente is 1 Petrus 4:10: ‘Laat ieder de anderen dienen met de genadegave zoals hij die ontvangen heeft, als goede beheerders van de veelsoortige genade van God.’ Dat geeft aan het pastoraat een breed perspectief. Niet alleen een kerkenraad bedrijft pastoraat. Ieder gemeentelid wordt geroepen, met zijn of haar gaven, de ander te dienen in een liefdevol omzien. Dien de ander in navolging van de goede Herder, Die gekomen is om ons allen te dienen.
Ook de kerkorde van de Protestantse Kerk schenkt aandacht aan dit tweezijdige van het pastoraat (ambtelijk en onderling). Artikel X.3 zegt: ‘De gemeente volbrengt haar pastorale taak in de herderlijke zorg aan de leden en anderen die deze zorg behoeven, opdat zij elkaar opbouwen in geloof, hoop en liefde.’ Deze formulering sluit het ambtelijke en het onderlinge pastoraat in. Ordinantie 8.4.3 van de kerkorde geeft daar nadrukkelijk woorden aan: ‘De herderlijke zorg ten opzichte van elkaar en ten opzichte van anderen krijgt gestalte in het leven van de leden van de gemeente, die worden opgewekt tot omzien naar elkaar en naar anderen die dit behoeven, als ook in de pastorale arbeid die door en onder leiding van predikanten en ouderlingen wordt verricht.’
Kleinschalig contact
Dat er recent meer aandacht is gekomen voor het onderlinge pastoraat is, naar je mag hopen, allereerst verankerd in de bijbelse legitimiteit hiervan. Daarnaast proef je, ook in de kerkelijke gemeente, de behoefte aan kleinschalig en laagdrempelig onderling contact in een samenleving die anoniemer, complexer en harder wordt. Hoe waardevol is het om voor Gods aangezicht het weerbarstige leven van 2022 te delen met mensen die hetzelfde meemaken als jij, of dat in ieder geval kunnen navoelen.
Ook zal in de groeiende aandacht voor onderling pastoraat de verlegenheid meespelen van menige kerkenraad om op een verantwoorde manier vorm te blijven geven aan het traditionele (ambtelijke) pastoraat. Wat kan het een zoektocht zijn om goede ouderlingen te vinden.
Recente praktisch-theologische literatuur biedt eveneens zicht op het onderlinge pastoraat. Een mooie vertaling daarvan is te vinden in de door de Protestantse Kerk uitgegeven Gids voor onderling pastoraat. Over meeleven met elkaar vanuit aandachtige betrokkenheid. Deze gids valt op het internet te downloaden (cutt.ly/Onderling-pastoraat). Van het waardevolle dat dit document biedt, mogen we dankbaar gebruik maken.
Talloze ontmoetingen
Het onderlinge pastoraat voltrekt zich in het leven van alledag, in het sociale verkeer op maandag en donderdag. Als gelovige heb je talloze ontmoetingen, waarbij je ook andere gemeenteleden treft. Ik beperk het onderlinge pastoraat in het korte verband van dit artikel tot de ontmoeting van het ene gemeentelid met het andere, hoewel er ook zeer veel voor te zeggen valt dat het onderlinge pastoraat breder is en kan plaatsvinden in de ontmoeting van een gemeentelid met een niet-gemeentelid.
Eigen aan menselijke ontmoetingen is dat daarin in meer of mindere mate meeleven met elkaar aan de orde is. Vanuit het perspectief van het christelijk geloof komt daar een dimensie bij. Wie levend vanuit een persoonlijke band met God omziet naar en meeleeft met een naaste, zal daarin willen laten doorklinken dat de Heere ook naar die ander in genade omziet. Zo kan er op het veld van de gewone ontmoeting ruimte komen van het ter sprake brengen van het bijzondere van Gods aanwezigheid en werk.
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 24 november 2022. Neem een jaarabonnement. Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-