Kennis van de psychologie en van psychische stoornissen verrijken het pastoraat. Systeembenaderingen bijvoorbeeld kunnen pastoranten helpen om te gaan met crises, zoals verstoorde verhoudingen in families of vastgelopen situaties in het leven.
Op verschillende manieren en op verschillende momenten kan de pastor zijn kennis van psychologie inbrengen in pastorale gesprekken. Ik denk hierbij onder andere aan systeembenaderingen (zoals van Friedman en Nagy), die gebruikt worden binnen contextueel pastoraat. Om te begrijpen hoe dergelijke benaderingen pastoranten helpen, is enige uitleg over wat contextueel pastoraat precies inhoudt, nodig (zie hiervoor het kader Contextueel pastoraat). Als bijvoorbeeld een volwassen kind hierdoor gaat inzien hoe een ouder geworden is zoals hij of zij is, kan er begrip ontstaan. Dan kan er exoneratie plaatsvinden. Je ontschuldigt hen.
Afzien van beschuldigen
Ontschuldigen is iets anders dan verontschuldigen. Bij exoneratie gaat het niet om het wegnemen van schuld. Die is er nu eenmaal en die blijft bestaan. Maar het gaat om het zoeken naar hoe het gedrag van degene die tekortgeschoten is, begrijpelijk te maken is vanuit diens eigen familiegeschiedenis. Vaak, maar niet altijd, betreft het een ouder. Hoe de tekorten uit de jeugd van de ouder, hem of haar hebben gemaakt tot wie hij of zij is, met daarbij horende vermogens en onvermogens.
Wanneer dat door het volwassen geworden kind wordt verkend en verwerkt, kan het kind ervan afzien om te beschuldigen, hoewel de schuld zelf blijft bestaan. Het kind kan zo vrijer worden in het contact en de communicatie met de ouder, waardoor misschien ook bij die ouder iets zal verschuiven in de balans. Er is niet langer het blijven hangen in wrok. Deze ‘vrijheidswinst’ zal doorwerken in de relatie van het kind naar bijvoorbeeld de eigen partner, kinderen en toekomstige generaties. Dit alles zorgt voor een verrijking van de relaties.
Vergeving
Een van de vragen die mij tijdens mijn kennismaking met het contextuele denken bezighield, was: ‘Wat is nu de relatie tussen het contextuele begrip ‘ontschuldigen’ en het bijbelse begrip ‘vergeven’? In welke verhouding staan beide begrippen tot elkaar en hoe onderscheid je ze zonder ze van elkaar te scheiden?’
Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 16 november 2023. Neem een jaarabonnement (€ 52,50). Als welkomstgeschenk ontvangt u De Waarheidsvriend twee maanden gratis. Of maak gebruik van onze actie en lees De Waarheidsvriend vier maanden voor € 10,-!